زمینه سیستم شهر در ایران از شروع برنامه ریزی شهری

زمینه سیستم شهر در ایران از شروع برنامه ریزی شهری تا انقلاب اسلامی(۵۷-۱۳۴۲)

• · شعار برنامه ۳و ۴ پنج ساله توسعه کشور:

اول رشد اقتصادی بعدا توزیع ثروت

• · موجب تمرکز صنایع جدید در اطراف شهرهای بزرگ(تهران– همه خدمات و امکانات و درصدهای بالا در زمینه های مختلف)شد. که منجر به نابرابری اجتماعی و اقتصادی در مقیاس شهری،‌منطقه ای و ملی گشت(در صورتیکه تمرکز زدایی در هر دو برنامه لحاظ شده بود ولی قطبهای صنعتی دیگری شکل گرفت).

سیاستهای وزارت آبادانی و مسکن در ابتدای فعالیت:

۱) شهرسازی:

• ایجاد تمرکز و هماهنگی در تهیه و اجرای طرحها
• اشتراک مساعی با شهرداری ها بمنظور تهیه و اجرای طرحهای آبادانی شهرها
• نظارت بر توسعه شهرها و تهیه نقشه شهر
• تهیه و اجرای طرحهای مسکن و ساختمانهای عمومی در شهرها
• تهیه و اجرای طرحهای مسکن و خانه های سازمانی

۲) ده سازی:

• تفاوت کمی و کیفی بین شهر و روستا وجود نداشت.
• طرح های روستایی منوط به خودیاری روستاییان است و در شهر درآمد نفت پشتبانه مردم است.

اولین اقدامات این وزارتخانه:

طرح جامع تهران ، بر اساس نگرش جامع گرا- عمل گرا ، الگو برداری از کشورهای غربی دهه ۱۹۶۰ ،سیاست از بالا به پایین برای مدرنیزه شدن

درآمد نفت:

• از ۱۳۵۲ به بعد مدام قیمت نفت رشد صعودی داشت و مدام اعتبارات برنامه ها افزایش می یافت.
• قیمت زمین در بعضی شهرها ۷ برابر شد.
• در ۱۳۵۴: قیمت سقوط کرد و دولت حتی قادر به پرداخت حقوق کارمندان نبود.
• میزان بیکاری در ۱۳۵۶: ۹/۱٪ بود.
• دولت با عواید نفت به دنبال: رفاه جامعه و قدرت مانور خود بود.
• برای حل مشکلات ملی و منطقه ای اقدام به: طرح آمایش سرزمین به دست فرانسویان کرد که تصویب نشد.
• به دنبال رشد سریع شهرنشینی و سرمایه گذاری کلان در نفت: دولت توسط انگلیسیها در منطقه سربندر شهر جدید خوزستان را احداث کرد.
• از جمله مصوبات اولیه شورای عالی شهرسازی:

تصویب شهر جدید خوزستان و طرح جامعه توسعه جهانگردی کشور

جمع بندی زمینه های سیستم شهر در ایران قبل از انقلاب:

• در نظام استبدادی تمام تصمیمات از بالا به پایین دیکته می شود
• درآمدهای نفتی، دولت را از مراجعه به مردم بی نیاز کرده است
• مردم اعتقادی به نظام اجتماعی و حکومتی ندارند
• قواعد اجتماعی تعریف نشده اند و اکثر مردم به آن وقوف ندارند
• قواعد به دنبال مدرنیزاسیون ناگهانی جامعه از بیرون به آن وارد و القا می شوند و متناسب با نیازهای واقعی جامعه رشد نکرده اند
• مردم در تعیین قوانین و کنترل آن نقش ندارند
• به علت ترس از حکومت و استبداد،‌اطاعت واقعی درباره وضع کشور موجود نیست
• کنترل قوی و مستمر و همه جانبه، بخصوص در اطراف مسئولان مملکت وجود ندارد و آنها در رفتارشان قید و بندی ندارند
• ارزشهای غریبه همراه با تغییرات سریع اجتماعی و کنترل نشده مرتبا وارد جامعه شده و نظم آنرا به هم می ریزد
• فناوری جدید از بیرون جامعه به صورت کالا وارد می شود تا به مصرف برسد، بدون آنکه دانش و عوارض اجتماعی آن شناخته شده باشد
• فناوری جدید با تغییرات خود موجب تخریب سنتها می شود و به جای اینکه فناوری خود را با سنت و فرهنگ تطبیق دهد، این سنت و فرهنگ است که باید خود را با فناوری تطبیق دهد.

فرستنده : خانم مهندس مهناز اکبری