شهرسازی انتظام یافته

مهم ترین شهرهای از پیش طراحی شده یونان: میلتوس و پرینه (در فاصله کمی از هم در سواحل آیونیا در آسیای صغیر)
ویچرلی: شهر پرینه نمونه ای واضح تر می باشد.
میلتوس: در دوره روم قرن اول میلادی: نزدیک به ۸۰ هزار تا ۱۰۰ هزار نفر جمعیت
پرینه: تنها حدود ۴۰۰ خانه و ۴۰۰۰ نفر جمعیت
میلتوس و هیپوداموس
میلتوس نقش اساسی در پایه گذاری تدریجی اقتدار تجاری و نظامی یونان بین قرن ۱۰ تا ۶ ق. م.  و رهبر مجموعه عظیمی از دولت شهرها (مستعمرات)  .در سال ۴۹۴ ق. م.: تخریب توسط ایرانیان  و بازسازی بر اساس طرح شطرنجی هیپوداموس (به نام طرح هیپودام) از سال ۴۷۹ ق. م. به بعد افول نهایی میلتوس از قرن دوم میلادی
طرح شهرهای مختلف به هیپوداموس نسبت داده شده است.
در سال ۴۵۰ ق. م. به دستور پریکلیوس به آتن رفت تا شهر بندری جدید پیرائیوس را بنا نهد.  در سال ۴۴۳ ق. م.: ساختن یک شهر نمونه در استعمار توری در ایتالیی جنوبی
پرینه
در آن سوی دره رود میندر و در آن سوی میلتوس، بر پرتگاه جنوبی کوه مایکل قرار دارد. از حدود ۳۵۰ ق. م. به جای شهر قبلی که در همین حوالی بود بنا شد. شهر بر روی چهار سکوی پهناور قرار داشت.آکروپلیس، استادیوم و ورزشگاه جنوبی، معبد آتنا پولیاس، تئاتر، یک ورزشگاه دیگر و آگورا بر دو سکوی مجاور بودند.
۷ خیابان شرقی-غربی که از شیب زمین پیروی می کند و ۱۵ گذر پله ای شمالی-جنوبی:
عرض خیابان های اصلی ۲۳ فوت
عرض سایر خیابان ها ۱۳ فوت
بلوک های مسکونی: معمولًا به چهار واحد مسکونی تقسیم شده بود.
آگورا در مرکز شهر
بازار اصلی مواد غذایی در غرب میدان
معبد زئوس در شرق آگورا
اغلب ساختمان های عمومی مهم در ضلع شمالی خیابان اصلی

آتن: رشد طبیعی
بازسازی بدون طرح به دلیل وسعت شهر یا به علت نیاز به سرعت عمل در امر بازسازی
طرز قرار گرفتن ساختمان ها در آکروپلیس و آگورا بر اساس محدودیت های موروثی  بوده است.
آکروپلیس:
آکروپلیس در شمال شرقی پارتنون و در مرتفع ترین نقطه دشت و ۳۰۰ فوت بالاتر از سطح کلی دشت قرار دارد.
صخره های عمودی در تمام جهات آکروپلیس به غیر از جهت شرقی که شیب ملایمی برای دسترسی به مکان داشته و داری شکل نامنظم (تقریباً ۳۵۰ در ۱۴۰ یارد) و ضلع بلندتر در جهت شرقی-غربی و در فاصله چهار مایلی از دریای اژه و در دشت آتیکا می بوده است.
آتن از حدود ۲۸۰۰ ق. م. به دلیل وجود چشمه های طبیعی مسکون بوده است.
تاریج پایه گذاری شهر: سال ۱۵۸۰ ق. م. (همزمان با ساخت معبد آتنا در محوطه آکروپلیس)
قرن هشتم ق. م.: اتحاد آتیکا تحت رهبری آتن باعث توسعه آتن و تبدیل آکروپلیس به منطقه مذهبی شهر می شود و به موجب آن شکل گرفتن آگورا در مکانی که قبلاً بازار و محل گردهمایی بوده و بر سر راه جاده پاناتنائیک، قبل از شروع سربالایی جاده به طرف آکروپلیس.
در بدو امر˛ استقرار ناوگان آتن در ساحل فالرون˛ ساحلی ماسه ای باشیب کم و مناسب برای به گل نشاندن کشتی ها مطابق با سنن آن روزگار ˛سپس شهر به صورت یک پایگاه مهم دریایی درآمد (با ناوگانی متشکل از ۲۰۰ کشتی) به همین علت ایجاد بندری دائمی ضروری شد و در سال ۴۹۳ ق. م. شبه جزیره پیرائیوس به عنوان پایگاه مستحکم دریای انتخاب شد.
در سال ۴۵۶ ق. م. : ساخت دیوارهای طویلی برای دسترسی بین آتن و |یرائیوس توسط پریکلس صورت گرفت.
پیرائیوس: در اواسط قرن پنجم ق. م. – طراحی توسط هیپوداموسد – دارای دو آگورا یکی در نزدیکی دریا و یکی با فاصله ای از آن در خشکی – شبکه شطرنجی
جاده پاناتنائیک در مسیر خود به طرف آکروپلیس در اثر برخورد با یک سری زمین های مرتفع تر در شمال تپه آریوپاگوس به طرف شمال شرقی منحرف می شد. بر شیب شرقی این زمین ها ساختمان های عمومی شهر قرار داشتند.
آگورا در جهت شمالی-جنوبی و شرقی-غربی – عبور راه تشریفاتی از میان آن قدیمی ترین آثار مکشوفه احتمالاً مربوط به قرن ۷ ق. م. اما اکثر بناهای آگورای باستانی: مربوط به قرن ۶ ق. م.  می باشند.
تاریخ آگورا:
-۱ دوره کلاسیک، قرن ۵ ق. م.
-۲ دوره هلنیستی، قرن ۲ ق. م.
-۳ دوره رومی، قرن ۲ میلادی

منبع: تاریخ شکل شهر تا انقلاب صنعتی (جیمز موریس)