تغییر نگرش های مدیریت شهری(۱)

حالا یک مصداق واقعی: از ضرورت تغییر نگرش های مدیریت شهری:

همه ما در شهر خود بارها شاهد این صحنه بوده ایم که از درون یک خودرو ، زباله ای به بیرون پرتاب می گردد. چه می گوئیم: “عجب آدم بی فرهنگی!“ ، “نمی داند که نباید زباله را از پنجره ماشین به بیرون پرتاب کند!”

بله، خوب قضاوت کرده اید.

اما اگر شهردار یا متولیان خدمات شهری چنین صحنه ای را ببینید، آنها نباید این عبارت را بگویند. بلکه باید بگویند: “عجب مدیریت ضعیفی!“،

“ما عجب مدیریت ضعیفی داریم که یک موضوع به این سادگی را نتواسته ایم جا بیاندازیم و نهادینه کنیم!“

بله، تفاوت این دو نگرش خیلی زیاد است.

اگر مسئول هم مثل حالت اول، فرد را “بی فرهنگ” بخواند و خود را “مقصر ردیف اول” نشناسد، شاید بارها این عمل را مشاهده نموده و “فرهنگ مردم” را مقصر بداند و در نتیجه کاری صورت نگیرد. زیرا اشکال را “ذاتی” می داند .

یا حداکثر کاری که صورت می گیرد، با ساخت تعدادی انیمیشن و تیزرهای فرهنگ سازی، به دنبال “تغییر فرهنگ مردم” باشد .

اما اگر مسئول مربوطه، خود را مقصر و مدیریت خود را ضعیف بداند ، به فکر ” طراحی و اجرای یک سیستم پیشگیری از پرتاب زباله به بیرون از خودرو و . . . ” می افتد. این سیستم دیگر صرفا یک کار فرهنگی نیست.

بلکه یک سیستم کامل حداقل شامل اجزاء زیر می باشد :

تعریف مسئله

شناسایی علل بروز مشکل

وضع جریمه ها

نحوه نظارت بر اجرای این سیستم

هماهنگی با قوای مقننه و قضائیه برای تصویب و پشتیبانی تشدید برخورد

فرهنگ سازی در میان همه مردم (نه صرفا بخش متخلف) و . . . .

ملاحظه می فرمایید که فقط یک جزء آن فرهنگ سازی است و بقیه اجزای آن بسیار مشکل و پیچیده و مستلزم انجام کار علمی و مدیریتی دقیق می باشد. ضمن اینکه قطعا بقیه اجزا بر بخش “فرهنگ سازی” مقدم می باشند. یعنی بدون آنها، هیچ نوع “فرهنگ سازی”
به نتیجه نمی رسد.

در کشورهائی که این پدیده های خلاف دیده نمی شود، همگی این مسیر را طی کرده اند و هیچ جائی با نصیحت، انیمیشن و کار فرهنگی صرف این پدیده ریشه کن نشده است.

نکته مهم اینکه چنانچه اجزاء دیگر سیستم طراحی شده باشد و سیستم اعمال قانون و نظارت و مدیریت حاکم بر آن خوب کار کند، تازه ” گوش شنوا برای فرهنگ سازی” پیدا می شود. زیرا مردم احساس می کنند، هرلحظه ممکن است با آنها برخورد قانونی صورت گیرد، پس سعی می کنند از پیام هائی که در این ارتباط داده می شود، اطلاع کافی کسب نمایند.

پس: در مثال فوق ۴ موضوع تغییر نگرشی باید اتفاق بیافتد:

اول: مدیر باید همواره خودش را مقصر بداند و اعتقاد راسخ داشته باشد که همه چیز از سوی “مدیریت” باید اصلاح شود.

دوم: مدیر باید بداند که در امر فرهنگ سازی، نقطه شروع کار “طراحی سیستم های مدیریتی” است نه “اقداامات فرهنگی” و باید توجه کند که ” اقدامات فرهنگی” در صورت موفق بودن ” سیستم های مدیریتی” موفق خواهد بود.

سوم: مدیر باید بتواند سایر مدیران بخشهای مختلف درون شهرداری و بیرون شهرداری و حتی قوای سه گانه را با خود همراه کند و برای به ثمر رسیدن آن باید گزارشات و استدلال های قوی و آماری و کارشناسی و مطالعه تطبیقی و…. ارائه دهد. یعنی “کار توجیهی و فرهنگی” را روی خودش و سایر مدیران حاکمیت انجام دهد تا سیستم های مدیریتی پیشنهادی وی را بپذیرند.

چهارم: چنانچه مدیر در انجام وظیفه “سوم” موفق نشود، باز هم تقصیر به “مردم” بر نمی گردد، بلکه به مدیران بر می گردد. بالاخره آن افرادی که توجیه نشده اند، جزو “مدیران جامعه” هستند. اصرار بر این نگرش باعث می شود تا از مسیر منحرف نشویم و در همین چارچوب تلاش کنیم و هر وقت صحنه ای از نارسائی ها می بینیم، بگوئیم “ما چه قدر مدیران ضعیفی هستیم که بالاخره نتوانستیم این مشکل را حل کنیم!”

مورد فوق یک مثال از صدها مثالی بود که در جامعه مشاهده می کنیم. سعی خواهد شد برخی از نگرش های غلط دیگر در آینده نیز شرح داده شود.

البته نگرش های غلط دیگر، از این سنخ نیستند. زیرا مسائلی مثل “بیرون انداختن زباله”، “چیدن گل از پارک”، “تخریب شهر” و . . . . همگی در همین مصداق شماره ۱ گنجانده شده اند.

پس صدها مثال از انواع دیگر وجود دارد! یعنی واقعا صدها مورد وجود دارد؟

تقی زاده