اصول توسعه پایدار

با توجه به تعاریف و بحث های ارائه شده ، بنیادهای اصلی توسعه پایدار را می توان به شرح زیر عنوان کرد که دستیابی به توسعه پایدار مستلزم توجه و رعایت آنها است.

۱٫ کنار گذاشتن تصور قدر قدرتی انسان

تصور قدر قدرتی انسان از اینجا ناشی شد که انسان در مسیر عروج تمدن و تکنولوژی به چنان توانمندی تکنولوژیک دست یافت که نه تنها خروج از آشیان اکولوژیک برای او میسر شد بلکه تصور کرد که مالک و قادر محیط خود است و هر کاری را می­تواند انجام دهد. حاصل چنین تصوری غفلت از ظرفیت نگهداشت و تحمل نظام­های اکولوژیک از یکسو و نادیده گرفتن این واقعیت از سوی دیگر می­باشد که انسان یک ارگانیزم از مجموعه ارگانیزهای محیط طبیعی است و نه بیشتر و باید روابط معقول و متعادلی با دیگر موجودات نظام هستی کره زمین داشته باشد.

۲٫ اکوسیستم بسیار مهمتر از درک و تصور فعلی است

کیفیت و کارکردهای اکوسیستمها و خدماتی که اکوسیستمها و محیط طبیعی ارائه می­دهند، به مراتب مهمتر از آن چیزی است که در برنامه ریزی توسعه و در تصور عمومی وجود دارد و بیان آنها در قالب اصطلاحات و واژه­های اقتصادی ممکن نیست.

۳٫ عدالت و برابری

شامل برابری درون نسلی ، برابری درو ن کشوری، برابری جنسیتی، برابر ی بین کشورها و برابری بین نسلها است.

۴٫ آشتی توسعه و پایداری

فلسفه اصلی توسعه پایدار آشتی بین توسعه و پایداری از طریق دقت و توجه کافی به همه اهداف از دیدی سیستمی و کل گرایانه است. به عبارت دیگر در حالی که بسیاری از سیاستهای توسعه در گذشته براساس نظریه رشد بود ، توسعه پایدار رشد را یک عامل اقتصادی میداند و بر پایداری اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و طبیعی یا زیست محیطی تأکید می­کند.

۵٫ مشارکت و وفاق

مشارکت وسیع در تصمیم­گیری یکی از پیش نیازهای توسعه پایدار است و موجب مشروع بودن تصمیم­ها، برنامه و پشتیبانی در اجرای آنها می شود. مشارکت به نوبه خود یک هدف است و اصل اساسی برابری را برآورده می­سازد و می تواند سبب وفاق در مورد آرمان بلند مدت و حرکت به سوی پایداری شود ( http://www.nssd.net)

۶٫ مردم محوری

محور بودن انسانها یک اصل اساسی است که با پارادایم پایداری و فلسفه آن و نیز با اصل مشارکت و وفاق همخوان است. (http://www.nssd.net)

برنامه جامع ، چرخه­ای و تلفیقی

فعالیت­ها و برنامه­های توسعه پایدار باید با گسترش مداوم همه موارد را در برگرفته و یک نظام تلفیقی مناسب از همه فعالیتهای مرتبط ، ضرو ی و نیز فعالیتهای کوتاه مدت تا بلند مدت را به وجود آورد. یک مبحث مهم دیگر در برنامه ریزی توسعه پایدار قبول مفهوم چرخه­ای در برنامه ریزی است. این به آن معنا است که کار برنامه­ریزی یکباره به اتمام نمیرسد و لذا هیچ ضرورتی برای لحاظ همه موارد ضروری از همان اول نیست و می توان از ساده و کم شروع کرد تا در چرخه­های بعدی تکمیل شود.

۷٫ دیدی سیستمی و کل گرایانه

توسعه پایدار با نگرشهای تک بعدی یا تک عاملی همخوان نیست و به لحاظ تلفیق اهداف مختلف اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، و سیاسی توجه ای کل گرایانه دارد و در بررسی پایداری درونی و بیرونی سیستم از دید سیستمی استفاده می­کند.

۸٫ ساخت بر روی آنچه که وجود دارد

دلیلی وجود ندارد که همه چیز از ابتدا شروع شود. خاصیت چرخه ای برنامه ریزی توسعه پایدار این است که می توان از یک پایه موجود (مثل یک برنامه در حال اجرا ) شروع کرد و در طی چرخه­ها آنها را کامل کرد.

۹٫ انعطاف پذیری

انعطاف پذیری، قدرت و ظرفیت یک نظام در حفظ موجودیت خود در مقابل اختلالات و تغییرات بیرونی است. این تغییرات که ممکن است اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی یا سیاسی باشد، دو نوع اثر متفاوت دارند : فشار و ضربه یا شوک. سیستم در صورتی پایدار است که علی رغم وارد آمدن فشار و ضربه یا شوک، توانا یی حفظ وضعیت خود را داشته باشد. فشار به آثار کم، جزئی اما مستمر اشاره دارد که آثار تراکمی آن می­تواند زیاد باشد، مثل کاهش تقاضای بازار برای محصول؛ د ر حالی که ضربه یک عامل قابل توجه اما گذرا است مثل خشکسالی یا افزایش ناگهانی قیمت نهادهها. (یانگ، ۱۳۷۷: ۱۱)

۱۰٫ استفاده عاقلانه از منابع

به معنای استفاده از منابع تجدید پذیر در حد تجدیدپذیری و رعایت کارایی در مصرف منابع تجدیدناپذیر می باشد. کارایی مصرف منابع نیز به معنای افزایش میزان تولید به ازای واحد مصرف منابع ، کاهش هزینه، کاهش مصرف و باقی گذاشتن مقدار بیشتری از منابع برای نسلهای آتی و آلودگی و ضایعات کمتر است.

۱۱٫ تفکر جهانی و عمل محلی ۳

جهانی اندیشه کن و محلی عمل کن، شعار اصلی توسعه پایدار است و توسعه پایدار جز با توجه واقعی و کافی به مشکلات محلی و حل آن از طریق مشارکت ذینفع­ها از یکطرف و همکاریهای بین المللی از طرف دیگر حاصل نمی ­شود.

فرستنده : خانم مهندس ملاحت حقیقی