تبیین و ترسیم چارچوب توسعه پایدار : محیط ، ابعاد و اهداف

توسعه پایدار به استناد تعاریف ذکرشده فرآیندی است که اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی جامعه را در هر جا که ممکن است از طریق وضع سیاستها، انجام اقدام­های لازم و عملیات حمایتی با هم تلفیق می­کند و در هر جایی که تلفیق امکان ندارد به ایجاد رابطه مبادله بین آنها ، بررسی و هماهنگی این مبادله­ها می­پردازد. براساس این تعریف سه دسته هدف (اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) و برمبنای آنها سه محیط و سه بعد اصلی وجود دارد که عبارتند از : ۱- محیط های اقتصادی، اجتماعی ؛ ۲- طبیعی و ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی.

به­ همین دلیل در غالب مستندات، توسعه پایدار را بر مبنای همین سه دسته هدف تعریف و ترسیم می کنند . به­عنوان مثال سازمان همکاریهای اقتصادی با تأکید بر این سه دسته هدف ، شمای توسعه پایدار بهصورت شکل زیر ترسیم می­ شود.

اما ایجاد تعادل و انجام تلفیق بین اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مستلزم داشتن چشم انداز بلندمدت­تر، بررسی و تعیین تأثیرات تصمیم­های فعلی روی نسلهای آتی، وضع قوانین، مقررات، همکاریهای ضروری محلی، ملی، منطقه­ای و جهانی ، عقد قرار دادها و پیوستن به پیمانها ، کنوانسیونها و پروتکل­ها و بالاخره ترتیبات نهادی و مدیریتی و … می­باشد و این خود محیط و بعد اصلی بعدی را مشخص می­کند که همان محیط سیاسی و بعد سیاسی است . به همین دلیل در این نوشتار برای توسعه پایدار چهار محیط و چهار بعد ترسیم شده است . همچنین دستیابی به این موضوعات ، ایجاد ساختارهای هدایتی و حمایتی و تثبیت آنها مستلزم وضع اهداف خاص سیاسی است. شاید به همین دلیل است که امروزه زمامداری خوب به عنوان یک مقوله پذیرفته شده در بحث توسعه پایدار مطرح می شود و مستلزم همکاری دولت (و واحدهای دولتی ) ، بخش خصوصی و نهادهای مدنی و مردم در جهت توسعه کشور است . بعلاوه تو انایی رسیدن به وفاق در مورد نحوه رفع چالش­ها به عواملی مثل امنیت، توافق­های نهادی، ساختارهای مشارکتی، توزیع قدرت و اختیارات و مسؤولیت­ها و تعیین سطح مناسب احاله اختیارها و مسئولیت­ها نیاز دارد. بنابراین نیل به توسعه پایدار یک وظیفه ضمنی تغییر شکل شیوه اداره کشور، برنامه ریزی و اجرای آن و دستیابی به زمامداری خوب را با خود دارد. (OECD, 2001: 22)

اولویت نسبی که به ابعاد مختلف توسعه پایدار داده می شود­، در هر کشور، جامعه ، فرهنگ و حتی در هر موقعیت و در طول زمان متفاوت است. به­ همین دلیل در حالیکه توسعه پایدار یک چالش جهانی است، پاسخ­های عملی فقط می­تواند به صورت ملی و محلی تعریف شود. رویکردهای توسعه پایدار تنوع چالش­های اقتصادی، اجتماعی ، زیست محیطی و سیاسی را که کشورهای مختلف با آن مواجه­اند منعکس می­کند که از ارزشها و علا یق مختلف در جوامع مختلف مشتق می­شود. به عنوان مثال در تایلند توسعه پایدار به عنوان توسعه کل گرایانه­ای تعریف می­شود که شش بعد دارد : اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، سیاسی، دانشی و تکنولوژیکی و تعادل فکری و روانی. در بولیوی، تأکید خاصی روی بعد سیاسی ( مثل زمامداری خوب و مشارکت) و روی هویت فرهنگی و معنوی مردم بومی شده است. (OECD, 2001: 22)

فرستنده : خانم مهندس ملاحت حقیقی