GIS و مکان یابی و توسعه بنگاه های اقتصادی در شهر

امروزه استفاده از فن آوری سیستم اطلاعات جغرافیایی جهت پیدا نمودن و توسعه مکان های جدید شهرها˛ شهرک های صنعتی و غیره امکان پذیر شده و با این فن آوری˛ چند لایه اطلاعاتی مهم و ضروری تجزیه و تحلیل می گردد و نتیجه جهت آزمایش و بررسی میدانی نقاط پیشنهاد شده توسط GIS در فرآیند مکان یابی محک زمینی می خورد. مکان بهینه با توجه به شرایط و وضعیت کاربری های همجوار و برخی پیشنهادها در مورد تغییر کاربری ها برای هماهنگی و هم خوانی با کاربری مکان پیدا شده˛ ارائه می گردد. در توسعه شهرها با در نظر گرفتن فاکتورهای گوناگون حاکم بر هر منطقه˛ برای ایجاد فضایی که جوابگوی بخشی از نیازهای ساکنین آن منطقه باشد اقدام به آمایش مکان ها و المان های شهری می گردد. با تحولاتی فرهنگی و اجتماعی که در امر شهر نشینی و نوع زندگی شهری پیش آمده و یا در شرف وقوع است˛ بسیاری از نیازهای جدید در سطح نواحی شهری ایجاد شده که به کمبود امکانات عمومی و تجهیزات شهری مربوط می شود. تاسیسات عمومی شهری امکاناتی هستند که شهر باید به آنها مجهز باشد تا بتواند زندگی در شهر را با برآورد نیازهای شهری و تسهیلات بیشتر میسر سازد. چنین تجهیزاتی علاوه بر آنکه از احتیاجات اساسی یک جامعه شهری محسوب می شوند˛ به عنوان شاخص سنجش توسعه شهر محسوب می گردد. روش های مکان یابی توسعه شهری˛ با توجه به موقعیت مکانی یا جغرافیایی˛ وسعت˛ اندازه توسعه و نوع کاربری های پیشنهادی از همدیگر متمایزند و طراحی یک مدل و الگوی مناسب برای مکان یابی مراکز خرید و فروشگاه های تعاونی مصرف و غیره مبتنی بر GIS ˛با توجه به شباهت ها و تفاوت های روش های مکان یابی اقتصادی فیزیکی متفاوت است. از مهم ترین وجه تشابه مکان یابی اقتصادی و فیزیکی می توان به گرایش در پیدا کردن نقاط ثقل به منظور استقرار تسهیلات جدید اشاره نمود و تفاوت این دو به قیود و متغیرهای هر یک باز می گردد. ویژگی های جمعیتی (کل جمعیت˛ تراکم جمعیت˛ توزیع سنی˛ توزیع در آمدی˛ خانوار˛ سطح تسهیلات˛ توزیع و فراوانی مشاغل˛ دسترسی به نیروی کار)˛ اقتصادی˛ رقابتی˛ مکانی˛ نظارتی و محدودیت های منطقه ای استفاده گردیده و با کاهش پارامترهای موثر و تهیه مدل در منطقه نمونه˛ مدل مناسب همراه با توسعه فیزیکی آن اتخاذ می گردد. در این راستا طراحی در شهر تهران انجام شده که طراحی الگوریتم مدل با بیش از ۸۰۰ مرکز بلوک شهری و ترسیم قطر و شعاع مرکز و با در نظر گرفتن جاذبه و دافعه های انتخاب مکان˛ انجام گردید. مبنای مطالعه کاربری ها در شعاع ثابت ۳۰۰ متر از بلوک اختیار شد و یا چندین سناریوی وزن دهی˛ اولویت بندی مناطق مناسب احداث فروشگاه تعاونی مصرف صورت پذیرفت.

منابع:رضا تمرتاش˛ محمد رضا طاطیان˛ مایسا اسکندرنژاد˛ آذین قربانی˛ سیده زهرا نوربخش˛ اولین کنفرانس GIS شهری˛ دانشگاه شمال˛ آمل

فرستنده: مهسا خدری