مهمترین مطالبات و مشکلات شهرسازان

در این نشست انتظارات و مشکلات شهرسازی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

علی نوذرپور – رییس جامعه مهندسان شهرساز ایران – با اشاره به نگارش بیانیه سالانه مهندسان شهرساز که هر ساله از سوی مهندسان صورت می‌گیرد، گفت: هرساله مهندسان شهرساز مطالبات و اقداماتی که باید از سوی دولت در زمینه شهرسازی صورت گیرد را عنوان می‌کنند. وی افزود: از جمله اقدامات نادرست دولت از دید شهرسازان، مسکن مهر بود که مباحث مربوط به شهرسازی در این پروژه‌ها در نظر گرفته و رعایت نشد.

نقد اقدامات دولت در شهرسازی از دیدگاه شهرسازان

نوذرپور گفت: ساخت مسکن مهر بدون رعایت شهرسازی به نظام شهرسازی کشور لطمه وارد کرد. رییس جامعه مهندسان شهرساز ایران تاکید کرد: گرچه تغییر مرکزیت پایتخت اداری کشور با انتقال کارمندان و برخی سازمان‌ها به خارج از تهران با هدف کاهش جمعیت و ساخت مسکن ویژه برای کارمندان مناسب بود اما در حال حاضر هزینه‌های زیادی در بردارد.

وی دیگر اقدام نادرست دولت از سوی شهرسازان را واگذاری زمین باغ شهرها برای ساختمان‌سازی و تغییر کاربری بخشی از پارک پردیسان تهران عنوان کرد. رییس جامعه مهندسان شهرساز ایران گفت: مقرر بود در سال اول برنامه چهارم توسعه کشور طرح جامع معماری و شهرسازی کشور پیگیری و به مجلس ارجاع شود که انجام نشد. همچنین تهیه نشدن لایحه منابع درآمدی پایدار برای شهرها بود که اواخر دولت اصلاحات نوشته شد اما در دو دولت اخیر خبری از اجرای آن نبود.

وی دیگر اتنظار شهرسازان از دولت در زمینه شهرسازی را تحقق مدریت یکپارچه شهری به موجب ماده ۱۳۷ برنامه چهارم عنوان کرد و افزود: هنوز این امر صورت نگرفته و اقدامات دولت در این باره بیشتر مبنی بر فضای شهری بوده است. رییس جامعه مهندسان شهرساز ایران گفت:‌ انتظار شهرسازان از دولت این است که اقداماتی که می‌توان به شوراها و شهرداری‌ها محول کرد را در دستور کارشان قرار دهند تا دیگر شاهد اقدامات نادرست در زمینه شهر سازی نباشیم.

حضور سنگین دولت از شهرسازی کمرنگ شود

وی معتقد است: حضور سنگین دولت در حوزه محلی مسکن وشهرسازی کمرنگ‌تر و به حوزه ملی نزدیک‌تر شود؛ به گونوه ای که انتظار داریم برای اولین بار وظایف محلی از وظایف ملی تفکیک و تعیین تکلیف اجرایی شوند. نوذرپور با اشاره به دیگر اقدام مورد انتظار شهرسازان از دولت گفت: بهتر است وظایف اصلی دولت در زمینه مسکن به دست شهرداری‌ها سپرده شود و دولت با خارج شدن از وظیفه سنگین اجرا، بیشتر نظاره‌گر و برنامه‌ریز باشد.

رییس جامعه مهندسان شهرساز ایران با اشاره به برنامه پنجم توسعه افزود: در برنامه پنجم توسعه باید به مدیریت یکپارچه شهری و و منابع پایدار دولت و شهرداری‌ها توجه بیشتری شود.

تفکیک و ادغام، سیاسی و شتاب‌زده نباشد

وی درباره ادغام و تفکیک وزارت راه و شهرسازی گفت: گرچه ادغام ای دو وزارتخانه کاری سیاسی، شتاب‌زده و غیر کارشناسی بود اما نباید تفکیک این دو نیز شتاب‌زده باشد. در ادامه این نشست رفیعیان، مدرس دانشگاه در حوزه شهرسازی نیز اظهار کرد: در زمینه شهرسازی دو انتظار مهم از دولت‌ داریم که یکی نظریه‌های شهرسازی و انجام تبادل نظر وزارتخانه با دانشگاه‌هاست و دیگری توجه به معماری ایرانی اسلامی و کیفیت‌سازی است.

ایجاد شهرهای جدید و دوری از هویت ملی

به گفته وی طرح ایجاد شهرهای جدید از دهه ۶۰ در کشور مطرح شد و به سمت اجرایی شدن رفت اما امروز با وجود ساخت شهرهای جدید هنوز اثری از فرهنگ آن شهر یا حتی الگویی از ساخت و ساز مناسب برای معرفی اینکه که هدف از شهر جدید چه بوده دیده نمی‌شود. رفیعیان تاکید کرد: ساخت این شهرها با هویت ملی و محلی کشور ما پیوند نخورده است.

مغفول ماندن از راه و ترابری

او افزود: ایجاد شهرهای جدید در کنار کلان‌شهرها نیازمند اعتبارات از سوی دولت، برنامه‌ریزی دقیق شهرسازی، نیروی انسانی و مصوبات لازم برای قوانین شهر است. به گفته این مدرس دانشگاه دغدغه دولت‌های نهم و دهم مسکن مردم به ویژه مسکن مهر بود که به دلیل تغییر ماهیت وزارت راه و شهرسازی بیشتر اقدامات به سمت مسکن رفت و شهرسازی و از راه مغفول ماندیم.

تعامل مدیران اجرایی با دانشگاهیان

وی با اشاره به اینکه وزارت راه و شهرسازی باید پیوند و ارتباط مناسبی با دانشگاه و حوزه داشته باشد، گفت: تعامل مدیران اجرایی و تولید اندیشه درباره شهرسازی کاهش یافته است.

رفیعیان افزود: یکی دیگر از مشکلات ساخت و ساز شهری، ایجاد فروشگاه‌های بزرگ در کلان‌شهرهاست که بدون در نظر گرفتن نیاز شهر و محله ساخته شده و تنها به بعد مالی توجه شده اما در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور ایجاد فروشگاه‌های بزرگ بدون در نظر گرفتن جمعیت شهر و محله و دور از نظام شهرسازی صورت گرفته است.

وزارت راه و شهرسازی تفکیک شود

وی گفت: انتظار داریم وزارتخانه راه و شهرسازی به حالت اولیه خود برگردد چراکه ادغام این دو شتاب‌زده بود اما تفکیک این دو وزارتخانه در حال حاضر نیاز به کارشناسی و مطالعه و نگاه خردمندانه است.

این مدرس دانشگاه بر لزوم یکپارچه‌سازی مدیریت شهری تاکید کرد و گفت: امیدواریم در دوره جدید شورای شهر از نظریات دانشگاهیان نیز بهره گرفته شود و این امر دلیل نداشتن دانش اعضاء نیست بلکه به جهت ارتقای نگرش شهری و مشورت برای مثبت شدن و بهتر ساختن شهر می‌شود.

از مهندسان بهره مناسب گرفته نشده است

بیت‌یونان، عضو انجمن صنفی مهندسان معمار و شهرساز ایران نیز در این نشست گفت: آنچه طی ۳۰ سال در کشور و میان جامعه مهندسی کشور صورت گرفته، این است که آن گونه که باید از نیروی انسانی مهندسین بهره گرفته نشده است. به گفته بیت‌یونان شهرسازی طی سال‌های اخیر به حال خود رها شده است و طی دهه اخیر فرصت‌های زیادی برای تطابق با شرایط جدید و ایجاد موقعیت‌های جدید همچون سند چشم انداز وجود داشته که همه را از دست دادیم.

به گفته این عضو انجمن صنفی مهندسان معمار و شهرساز مهمترین مشکل در شهرسازی کشور تبعیت نکردن از قانون و برنامه‌گریزی است که در فرآیند تصمیم‌گیری، تخصیص منابع و … با پدیده‌های نامناسبی مواجه شده است.

سوداگری پول نیازمند شفاف‌سازی است

وی رونق سوداگری در سال‌های اخیر را یکی دیگر از مشکلات شهرسازی در کشور عنوان کرد و گفت: سوداگری پول در اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر رخ داد که باید توجیه آن ذکر شود و نیازمند شفاف‌سازی است. بیت‌یونان تاکید کرد: نابه سامانی اقتصادی، نابه سامانی فرهنگی و اجتماعی را در بر دارد چرا که اکنون شاهد بی برنامگی در برخی بخش‌ها هستیم که از جمله آن می‌توان به انحلال سازمان برنامه اشاره کرد.

این عضو انجمن صنفی مهندسان معمار و شهرساز افزود:‌ اگر با نگاه به تکامل به فرآیندهای جامعه پیشروی شاهد بازتاب خواسته‌های مهندسی در کشور می‌شویم. بیت یونان گفت:‌ مدیریت زمین، توسعه زمین و مدیریت یکپارچه شهری نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق در مسکن شهرسازی است که منجر به موازنه سیاسی و اقتصادی شهرها و به ویژه فرهنگ ایجاد شده در شهرهای جدید می‌شود.

وی با اشاره به مشارکت دولت در سرمایه اجتماعی برای شهرها گفت: اجرای مصوبه قانون برنامه توسعه تضمینی برای اختیارات شهرداری‌ها می‌شود که می‌تواند آن‌ها را به سمت توسعه عمرانی و توسعه اقتصادی و اجتماعی سوق دهد. سهراب مشهودی، یکی از اعضای جامعه مهندسان مشاور ایران نیز در این نشست گفت: شهرسازی طی سال‌های اخیر در عین پیشرفت کیفی و تحولات اساسی از نظر کمی، اداری و اجرایی دچار مشکلاتی شده است.

وی با اشاره به کمیسیون ماده ۵ گفت: این کمیسیون که موظف به جایگزینی طرح‌هاست اما مدتی است بیشتر به تغییر کل طرح می‌پردازد تا جایگزینی عملکردها. این عضو جامعه مهندسان مشاور ایران افزود:‌ کمیسیون ماده ۱۰۰ با سه عضو غیر فنی شامل قاضی، فرماندار و رییس شورای شهر در شهرداری‌ها به گونه‌ای عمل می‌کند که مردم به جای دوری از تخلف به ساخت وساز با تخلفات تشویق می‌شوند.

مشهودی با اشاره به نحوه بررسی و تصویب طرح‌ها و مشکلات آن به طولانی بودن مراحل بررسی و تصویب طرح‌های جامع که باید بین یک تا دو سال تهیه آن طول بکشد، گفت: این طرح‌ها بین دو تا پنج سال زمان می‌برد. وی افزود: از جمله این مشکلات نبود تفهیم طرح جامع به شهرداران و اعضای شورای شهر و اثرات نامطلوب مشارکت آن‌ها در این فعالیت‌ها است.

این عضو جامعه مهندسان مشاور ایران به ضرورت بازنگری طرح‌های جامع برای جامعیت بخشیدن به این طرح‌ها تاکید کرد: تهیه طرح‌های جامع باید بازنگری شود چرا که به طرح‌های تفصیلی تبدیل شده است. وی همچنین نزول خدمات مشاوران را به دلیل افزایش خدمات بدون مربوطه و خطر کاهش کیفیت این خدمات عنوان کرد و گفت: خدمات طرح‌های شهری هر سال از طریق دستورالعمل‌ها بخشنامه‌ای و پیشرفت علم شهرسازی افزوده می‌شود و به همین دلیل می‌تواند منجر به کاهش کیفیت انجام آن‌ها شود.

وظیفه دیده‌بانی شهر تهران چیست؟

در ادامه این نشست رییس دیده‌بان تهران نیز تاکید کرد: پس از تهیه طرح، جامع وزارت راه و شهرسازی مسئولیت خود را از این طرح جدا کرد و کمیسون ماده ۵ نیز تغییر کاربری داد. احمد سعیدنیا در توضیح دیده‌بانی شهر تهران گفت: لازم بود نهادی نظاره گر مسائل ساخت و ساز شهری باشد که وقتی این وظیفه به بنده محول شد به گونه‌ای بود که انگار ازهمه قسمت‌های شهر دود بلند می‌شد و همه قسمت‌ها دچار مشکل بود.

وی با اشاره به جنگ تحمیلی در کشور گفت: پس از جنگ تحمیلی در کشور کشاورزی، صنعت و تولیدات در کشور افزایش یافت و نیروهای کارآمد وارد عرصه شدند. به گفته او از این میان عده‌ی زیادی وارد عرصه ساخت و ساز شدند و این امر باعث شد بسیاری از کارگاه‌های و باغ‌های خارج از شه نیز به ساخت و ساز رجوع کند چرا که سد بیشتری در بر داشت.

سعیدنیا با اشاره به دولت‌های پس از انقلاب اسلامی، گفت: دولت اول بیشتر به نظریه پردازی در امر مسکن پرداخت و پس از آن دولت بعدی سیاست‌گذاری خود را در انبوه سازی پیش برد به گونه ای کهه ساخ شهرک‌ها گسترش یافت و انبوه سازی ها یه بافت فرسوده هم پیش رفت.

تراکم فروشی خوب یا بد؟

وی افزود: هرگز به این معتقد نیستم که ساختمان سازی‌ها به سمت قاچاق نفت و دیگر اقلام رود بلکه می‌گویم ساختمان سازی‌ها طبق ظوابط و اصول شهرسازی پیش رود. رییس دیده بان تهران با اشاره به تراکم‌فروشی‌ها گفت: باید به ازای هر طبقه از دو طبقه ساخت و ساز بیشتر هزینه و عوارض ان پرداخت شود اما به گونه‌ای که باشد که در محله‌های پر رفت و آمد همچون مرکز شهر صورت نگیرد.