خانه بهنام – آذربایجان‌شرقی

خانه بهنام از جمله قدیمی‌ترین خانه‌های تاریخی شهر تبریز است که در اواخر دوران زندیه و اوایل دوران قاجار، به عنوان یک خانه مسکونی ساخته و در زمان ناصرالدین شاه قاجار، نوسازی و با نقاشی‌هایی تزیین شده است.

بنا، مجموعه‌ای کامل به صورت اندرونی و بیرونی است و شامل هشتی ورودی، دالان سردر، حیاط بزرگ بیرونی، حیاط اندرونی، ایوان ستون‌دار برای نشیمن تابستانی در جنوب می‌باشد.

ساختمان اصلی در شمال حیاط و رو به جنوب دارای ایوان ستوندار است و دارای زیرزمین است. اتاق‌های زیرطنبی برای نشیمن تابستانی و دیگر اتاق‌ها به صورت انباری درآمده است. از خصوصیات بارز این بنا کامل بودن مجموعه، پلان معماری، تنوع در ابعاد اتاق ضمن رعایت تقارن در نما است.

ایوان جنوبی برای نشیمن تابستان و ایوان شمالی دارای ستون‌های چوبی گچ‌اندود با سرستون‌های گچبری شده است. پیشانی ساختمان دارای گچبری و طاق نماهای طرفین ایوان جنوبی مقرنسکاری است.

در بنای قسمت غربی که تخریب شده اصطبل، مطبخ، توالت و … قرار داشته است. حیاط اندرونی این خانه با ابعاد متناسب، زیبایی زیادی را به مجموعه بخشیده است. مهتابی این خانه در ضلع شمالی مجموعه و رو به حیاط اندرونی است.

این بنا از نظر معماری (طرح و ساخت) و تزئینات به عمل آمده در آن و کامل بودن بنا به عنوان یک نمونه ساختمان مسکونی قابل مطالعه بوده و دارای اهمیت ویژه است.

خانه بهنام به دلیل معماری ظریف، پنجره‌های مشجر و طاق‌ها و ایوان‌های بلند و بزرگ خود جلوه ویژه‌ای دارد. فضاهای اندرونی و بیرونی این ساختمان عهدقجری علاوه بر تزیینات داخلی به دلیل طراحی متناسب با فصول مختلف سال از جهت تعادل درجه حرارت و چشم‌انداز زیبا، چشم بازدیدکنندگان را در هنگام‌ دیدار ازاین بنای باعظمت خیره می‌کند.

وسعت اعیانی خانه بهنام ۳ هزار مترمربع بوده و منظره بیرونی آن به دلیل گچبری‌های هنرمندانه، نمای آجری سرخ‌گون و حوض آسمانی‌رنگ وسط حیاط، خیره کننده است.

این خانه شامل یک ساختمان اصلی، بعنوان ساختمان قشلاقی و یک ساختمان کوچک به عنوان ساختمان ییلاقی است. مانند بسیاری از خانه‌های قدیمی ایرانی، این خانه دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی است. در بازسازی اخیر این خانه، چند نگارگری ایرانی فرسکو کشف شده است.