مسجد جامع تاریخی نیمور مرکزی

مسجد جامع تاریخی نیمور یا مسجد حاج عبدالمحمد نیم‌وری که به مسجد جمعه نیز معروف است، در کنار میدان پاچنار که میدان مرکزی بافت قدیم این شهر است واقع شده و قبلا یک آب انبار و حمام قدیمی نیز در نزدیکی آن قرار داشته است.

شهر تاریخی نیموَر یا نیمه‌ور در جنوب‌شرقی استان مرکزی و در بخش مرکزی شهرستان محلات قرار دارد.

نیمور در ۲۵۰ کیلومتری جنوب تهران و مابین راه مواصلاتی شهرهای دلیجان و محلات قرار گرفته و قدمت آن به دوران ساسانیان و اشکانیان باز می‌گردد.

مسجد جامع تاریخی شهر نیمور ثروت گران‌بهای به جا مانده از قرون گذشته است، که گواه بارز تداوم، حفظ اصول کلی، جوهره معماری دوره‌های گذشته و جان‌مایه آن حکمت و فلسفه الهی اسلام است.

مسجد جامع نیمور یکی از زیباترین آثار مذهبی به جای مانده است که معماران آن با استفاده از مصالح خشت و گل، خوش‌منظره‌‌ترین بناهای تاریخی این شهر را ایجاد کرده‌اند.

این مسجد دارای ستون‌ها و صحن اصلی به شکل مکعب مستطیل است. سقف مسجد نیز دارای ۹ گنبد و ۱۹ گنبدک است و دیواره جنوبی آن دارای ۲ پشت بام به شکل قائم‌الزاویه می‌باشد. گنبدهای نیمکره و بزرگتر روی ستون‌ها قرار گرفته‌اند و گنبدک‌ها روی ستون‌های کناری.

۴ ستون‌ مرکزی و ۲۶ ستون کناری، فضای بسیار دل ‌انگیزی را بوجود آورده که این خود محصول نظم بخشیدن فضاها و هماهنگ کردن عناصری است که در فضای مسجد دیده می‌شود. دور تا دور فضای داخلی مسجد به غیر از ۳ ورودی اصلی، دارای طاق‌نماهایی است.

دو راه پله در انتهای ورودی کناری (شرقی – غربی) تعبیه شده که از آنها می‌توان به طاق‌نماها و پشت بام دسترسی داشت.

این مسجد از طرفین خود و در جوار طاق نماها راهروهایی جدا از هم دارد، که در آن پنجره‌‌هایی ایجاد شده و کار تهویه و نوردهی فضای عمومی مسجد را انجام می‌دهد.

مسجد جامع نیمور، دارای کتیبه‌های قرآنی است که روی دیواره‌ها و ستون‌ها قرار گرفته‌اند. همچنین گچبری‌های زیبایی بر دیوارهای این مسجد نقش بسته ‌است.

قطعه سنگ نوشته‌‌ای در مسجد قرار دارد، که با توجه به آن می‌توان نام اصلی مسجد را از روی آن استخراج کرد. مرحوم میرزا نیموری، نیمدانگ از قریه حسن آباد، مشروب از نهر نخجیروان را وقف نموده که سه سهم صرف تعمیر و فرش مسجد مرحوم حاجی عبدالمحمد بشود.

نام کامل سازنده این بنا در یکی از کتیبه‌های گچی، علی عبدالمحمد نیموری آمده‌ است.

اطلاعات دقیقی از تاریخ ساخت این بنا در دست نیست. همچنین به دلیل تعمیرات مکرر روی بنا، مسجد جامع حالت سنتی و قدیم خود را از دست داده ‌است.

در همین حال سازمان میراث فرهنگی تاریخ ساخت آن را به دوره قاجار مرتبط می‌داند اما بعضی نیز معتقدند ساخت این بنا به دوران صفویه بر می‌گردد.

مسجد جامع تاریخی نیمور در سال ۱۳۸۴ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۳۸۱۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.