مسجد امام سمنان

مسجد امام شهرستان سمنان که به نام‌های مسجد شاه یا مسجد سلطانی نیز شهرت دارد در مرکز شهر سمنان قرار دارد و یکی از مهمترین و زیباترین بناهای تاریخی و مهم استان سمنان به شمار می‌آید.

مجموعه مسجد امام در زمان فتحعلی شاه قاجار به همت حاج سید حسن حسنی و استادی صفرعلی معمار ساخته شده است و از جمله بناهای چهار ایوانی به شمار می‌آید.

ایوان اصلی این مسجد در قسمت جنوب قرار دارد و با قوس چهاربخشی در دو طرف گوشواره‌ها، کاشیکاری و تزئین شده است.

مسجد امام همچنین چهار در بزرگ ورودی از شمال، جنوب، شرق و شمال غربی ورودی دارد که سردرهای شمالی و شرقی آن با مقرنس‌های زیبا تزیین شده است.

در شمال غربی به دالان درازی باز می‌شود که در انتهای آن تکیه پهنه‌است. درهای شمال، جنوب و شرق دارای هشتی دالان و دهلیز هستند. بالای درهای شمالی و شرقی تزئینات مقرنس‌کاری گچی زیبا با دو گوشواره دو طبقه در طرفین با پشت بغل‌های کاشیکاری شده دیده می‌شود.

در هشتی‌های شمالی، جنوبی و شرقی تاق‌های آجری گنبددار با تاقنماهای متعدد با لچکی کاشی‌کاری شده وجود دارد.

ایوان غربی به ارتفاع ۱۹٫۵ متر، مفصل‌تر و زیباتر از ایوان‌های دیگر ساخته شده است و کاشیکاری و کتیبه‌های زیبایی دارد. در پشت ایوان غربی، مقصوره زیبا به ارتفاع ۲۱ متر قرار دارد. در بالای این مقصوره گلدسته‌ای وجود دارد که شامل گنبد کوچکی با پوشش کاشی فیروزه‌ای و ساقۀ هشت ضلعی بلند است. در طرفین این ایوان دو منار بنا شده که تا نزدیک بالای ایوان رسیده ولی ناتمام مانده است.

ایوان شرقی مسجد به ارتفاع ۱۸٫۵ متر دارای شکوه کم نظیری است . بر بالای این ایوان ، گلدسته ای زیبا به صورت طرح شش ضلعی، با پوشش هرمی شکل و نرده مشبک و چوبین جالبی خود نمایی می‌کند. صحن وسیع مسجد ، مربع و به طول ۶۲ قدم است.

در طرفین ایوان‌ها و چهار گوشۀ صحن، چهار مهتابی بزرگ با اتاق‌ها و حجره‌هایی چند ، و در زیر آنها شبستان‌هایی با پنجره‌های مشبک آجری لعابدار ساخته شده است.

در پیشانی درب شمالی کتیبه‌ای از کاشی لاجوردی وجود دارد که روی آن نوشته شده: «این بنای رفیع به دست حسین ایلیاء اصفهانی کاشی ساز و استاد فرج ا… معمار سمنانی و به سعی آقای معصومی تعمیر و مرمت شد فی رمضان المبارک ۱۳۶۸ شمسی».

در پایین این کتیبه و زیر مقرنس کاری‌های سردر مسجد، قطعه سنگ مرمری است که در آن نصف قصیده محمد حسین خان کاشانی، متخلص به عندلیب، که در تاریخ بنای مسجد و مدح فتحعلی شاه سروده شده و به خط نستعلیق حجاری گردیده به چشم می‌خورد.

مسجد امام (مسجد سلطانی) سمنان در سال ۱۳۱۵ توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره ۲۵۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.