مسجد جامع سنندج کردستان

مسجد جامع سنندج یا دار الاحسان در دوره قاجار ساخته شده و در قلب این شهر قرار دارد.

این مسجد که شکوه عینی معماری اسلامی دوره قاجار است، توسط والی وقت این شهر بنا شد و به دلیل ویژگی‌های خاص یکی از آثار تاریخی و دیدنی استان کردستان به شمار می‌رود.

مسجد – مدرسه دارالاحسان با حمایت فتحعلی شاه قاجار و توسط امان الله خان اردلان والی وقت کردستان ساخته شد و امروزه مسجد جامع سنندج نام دارد.

این مسجد باشکوهترین و زیباترین مسجد استان کردستان، به لحاظ سبک معماری و تزیینات وابسته به معماری است. مسجد جامع سنندج در بافت قدیم و در مجاورت و نزدیکی قلعه حکومتی قرار داشته است.

از جمله ویژگی‌های بارز این مسجد استفاده از عالی‌ترین مصالح ساختمانی در ساخت و تزیینات آن است، که با کاشیکاری خشتی وسیعی توام با کتیبه و نوشته همراه است و در متن کتیبه‌ها هریک به مضمون خاصی اشاره شده است.

استفاده از آیات قرآنی در سطح وسیعی از نماها، ستون ها و دیوارهای داخلی و خارجی مسجد به وفور دیده می‌شود.

در بنای دارالاحسان شاعرانی همچون میرزا فتح الله کردستانی متخلص به خرّم، میرزا صادق اصفهانی متخلص به ناطق، مجدالممالک متخلص فرهی و جوهری اشعار نغزی سروده اند که در شعرشان تمجید از والی، شکوه و عظمت، وجه تسمیه و کارکرد بنا در دو نقش مدرسه و مسجد مورد توجه است.

بر اساس تاریخ‌های موجود در کتیبه‌ها و اشعار فارسی، مسجد طی سالهای ۱۲۲۶ تا ۱۲۳۲ هجری قمری ساخته شده است.

مسجد جامع دارای یک حیاط، شبستان ستون‌دار و دو ایوان است که یکی رو به شرق و دیگری رو به سمت قبله، حجره ها، مدرسه‌ها، مدخل ورودی، راهروهای جانبی، فضای مرده‌شوی خانه و دو مناره این بنا روی ایوان رو به شرق ضلع غربی حیاط مدرسه ساخته شده است.

ایوان رو به شرق مسجد که در ضلع غربی حیاط مدرسه قرار دارد، علاوه بر عملکرد یک ایوان با شکوه، مدخل ورودی به داخل شبستان مسجد است. در نمای بیرونی ایوان‌های شرقی و جنوبی مسجد، آیات بسیاری به کار برده شده.

این مسجد دارای ۲۴ ستون سنگی با سر ستون‌های مزین به مقرنس کاری است. بدنه این ستون‌های سنگی به طور قابل توجهی با تزیینات طنابی شکل حجاری شده و در روی پایه آن‌ها طرح گل و بوته نقش بسته است و در بخش فوقانی آن ها از آیات و سوره های مختلف ولی متناسب استفاده شده است.

از دیگر تزئینات زیبای این مسجد – مدرسه می توان به آجر های لعاب داده شده این مجموعه اشاره کرد که با تبحر خاصی در کنار کاشی ها قرار داده شده اند و در قسمت حیاط این مجموعه به صورت گره چینی نمونه هایی از تزینات این بنا را می توان به وفور دید همچنین استفاده از چوب های تزیینی در پنجره ها که به صورت فخر و مدین در حجره ها اجرا شده است نمونه‌هایی از تزیینات این مسجد – مدرسه است.

در کاشی کاری‌های ۷ رنگ نمای ایوان‌های مسجد، طرح‌های گل و بوته و اسلیمی به صورت ترنج و نیم ترنج و کاشی‌های با طرح‌های هندسی به صورت ستاره‌های ۸ پر ایرانی و یا گل‌های هندسی کار شده اند.

تزئینات سنگی ستون ها نیز یکی دیگر از شاخص های این بنا می باشد نوع حجاری‌های صورت گرفته بر روی سنگ‌ها و همچنین مقرنس‌های سنگی که بر روی سر ستون اجرا شده است درون مسجد را بسیار زیبا کرده است در کنار این گچبری‌های قوس‌های درونی این بنا نیز یکی دیگر از شاخص های این مسجد – مدرسه است.