باغ فردوس تهران

باغ و عمارت ییلاقی فردوس در اراضی محمدیه با دو عمارت در شمال و جنوب به دستور محمد شاه قاجار (۱۲۶۴-۱۲۵۰) ساخته شد که عمارت شمالی به کلی ویران و عمارت جنوبی فعلا پا برجاست.

این باغ به شماره ۱۸۷۶ مورخ ۱۱/۵/۷۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. تاربخ بنای باغ فردوس به دوران محمد‌شاه که سومین پادشاه قاجار بود می‎رسد. پایه این باغ و عمارت ییلاقی را حاجی میرزا آقاسی، صدراعظم محمدشاه ریخته است.

عمارت باغ فردوس در قسمت شمالی باغ ساخته شده است و از ابتدا به صورت کاخ و محل اقامت اعیان، تزئین شده است. مساحت باغ۲۰ هزار متر مربع و طولش در حدود ۲۸۰ متر و مساحت عمارت ۱۰۰۰ متر مربع، شامل سه طبقه و نیم، به عرض ۲۶ متر و به طول تقریبا ۳۴ متر است. شیب زمین آن از شمال غربی به جنوب شرقی است و تندی این شیب به حدی است که کف طبقه اول بنا با قسمت جنوبی باغ و سقف آن با قسمت شمالی باغ هم سطح است.

بعد از فوت محمدشاه در سال ۱۲۶۴ هـ . ق، ناصرالدین‎شاه اراضی اطراف این باغ را از مالکان خرید و به باغ افزود و پس از اینکه دختر خود را به معیرالممالک، پسر نظام‎الممالک، داد این باغ را به عنوان هدیه ازدواج به او بخشید و از او خواست ساختمان عمارت جنوبی را تمام کند. معیرالممالک که خود معمار بود پس از خرج مبالغی هنگفت ساختمان را به اتمام رساند و مراسم عروسی را در همین باغ برگزار کرد.

پس از فوت نظام‎الدوله، این باغ و ساختمان به پسرش دوست‎علی خان معیرالممالک، رسید. دوست‎علی خان به باغ و ساختمان آن اهمیتی نمی‎داد و هر وقت به ییلاق می‎آمد، نزدیک مظهر قنات زیر چنارها برای خود خیمه و خرگاهی بر پا می‎کرد. در نتیجه به دلیل عدم مراقبت و رسیدگی این ساختمان رو به خرابی گذاشت. او سنگهای مرمر بنا را از جا کند و در نمای عمارت امیریه (مدرسه نظام فعلی) به کار برد.

حاجی میرزا حسین پسر حاجی میرزا خلیل، تاجر شیرازی که در سرای امیر حجره داشت باغ فردوس را از دوستعلی خان معیرالممالک خرید و دست به تعمیرات آن زد. پس از او میرزا حسین تهرانی در سال ۱۳۰۸ هـ . ق مالک باغ شد. در حدود سال ۱۳۱۸ هـ . ق در زمان مظفرالدین‎شاه، میرزا اسماعیل خان امین‎الملک، برادر امین‎السلطان اتابک، آنجا را خریداری کرد. در حدود سال ۱۳۲۹هـ . ق برای سومین بار این باغ رو به خرابی گذاشت. محمد ولی‎خان سپهسالار تنکابنی (خلعتبری) آن را از ورّاث امین‎الملک به مبلغ ۱۸هزار تومان خرید.

تجارتخانه طومانیانس که از محمد ولی‎خان سپهسالار مبلغی طلبکار بود برای وصول طلب خود به عدلیه مراجعه کرد. مراجع امر هم پس از رسیدگی، باغ و عمارت را در مقابل طلب به طومانیانس دادند. پس از چندی دولت وقت در مقابل وجهی که از طومانیانس طلبکار بود باغ را ضبط کرد و اراضی آن را متری ۲ تومان و ۳ تومان به کارمندان وزارتخانه‎ها فروخت که قیمت آن را پنج ساله به اقساط بپردازند. قسمتی که باغ فردوس کنونی است در سال ۱۳۱۶ هـ .ش. به دستور علی اصغر حکمت، وزیر معارف، خریداری شد و عمارت آن مرمت گردید و دبیرستان شاپور تجریش در آنجا دایر شد.

در دوران پهلوی دوم، این بنا به دفتر برنامه‎ریزی جشن‎های ۲۵۰۰ ساله اختصاص یافت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اختیار صدا و سیما و بعد از آن زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مرکز اسلامی آموزش فیلم‎سازی تبدیل و سپس با هماهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد سینمایی فارابی، سازمان میراث فرهنگی کشور و شهرداری تهران برای محل دائمی «موزه سینما» در نظر گرفته شد و موزه سینما در ۲۸ شهریور ۱۳۸۱ با حضور رئیس‎جمهور وقت، رسماً افتتاح شد.