میل میلونه مرکزی

میل میلونه باقیمانده بنایی عجیب از دوره ساسانی است و در شهر نیمور در ۵ کیلومتری شهرستان محلات در استان مرکزی قرار دارد.

این میل، بنایی سنگی بسیار عظیم و باستانی است که از سنگ و ساروج ساخته شده و قدمت آن به دوره ساسانیان باز می‌گردد.

گفته می شود این بنا به احتمال زیاد باقیمانده‌ای از آتشکده‌ای به نام ورنه یا سرزمین محروسه پایینی است که در تاریخ باستان به آن اشاره شده ‌است. برخی نیز معتقدند این بنا برج مراقبتی برای قلعه جمشیدی بوده‌است.

این بنا ۸ متر ارتفاع دارد و ساختمان مربوط به میل میلونه، ۴ نبش داشته و زمینی به اندازه ۴ جریب که تقریباً برابر ۳۲۰۰ مترمربع است، داخل این نبش‌ها قرار می‌گرفته ‌است.

در «تاریخ قم» درباره میل میلونه آمده است:

• «آن بنای عجیبی است و تا امروز نقش‌های آن باقی‌اند. در غرب نیمور در میان اراضى کشاورزى ستونى از سنگ‌هاى ریز که با ملات ساروج روى هم چیده شده‌اند وجود دارد. بلندى این ستون ۷ تا ۸ متر است و نشان از یک چهار طاقى دارد که آتشکده بوده است. این بنا را هم اکنون میل میلونه مى‌گویند، ولى به احتمال قوى باقى مانده آتشکدهٔ «وره» است که در کتب تاریخى هم از آن یاد شده است. قلعه جمشیدى که بنا به روایتى هسته اولیه نیمور بوده، ‌ کمى بالاتر از این آتشکده واقع شده است.»

زمین‌های اطراف میل میلونه را از قدیم به نام چهار طاقی می‌شناختند و امروزه نیز چنین است. میل میلونه در بین کشاورزان نیم‌وری به نام «چهار طاقی» نیز شناخته می‌شود.

میل میلونه در سال ۱۳۸۶ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۹۶۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.