میل ایاز خراسان رضوی

مناره یا میل ایاز، قسمتی از رباط ارسلان جاذب است و در محل سنگ بست در مسیر تربت جام به مشهد در استان خراسان رضوی قرار دارد.

این بنا که از قدیمی‌ترین آثار دوران غزنویان است به همت ارسلان جاذب والی و سپهسالار توس در زمان سلطان محمود غزنوی ساخته شده است. وی پس از مرگ در این بنای ساده زیبا و باعظمت دفن شد.

مناره ایاز دارای ۴۰ متر بلندی و حدود ۱۰۰ پله برای صعود و قطر آن در پایین حدود ۵/۵ متر و در بالا ۵/۲ متر می‌باشد.

شواهد نشان می‌دهد که مناره همتایی نیز داشته که در دو طرف ورودی رباط قد برافراشته بودند اما امروز فقط یکی از آنها برجای مانده است. این دو مناره علاوه بر جنبه زیبایی و راهنمایی مسافران وظیفه جایگاه دیده‌بانی را نیز انجام می‌داده‌اند.

گرداگرد فراز مناره نوشته‌ای از آجر با خط کوفی دیده می‌شود. در داخل گنبد هم با همان خط کلمه «محمود» مکرر شده است. تاریخ ساخت مناره به احتمال زیاد همزمان با رباط ارسلان جاذب یعنی دوره‌ غزنویان می‌باشد.

مقبره ارسلان جاذب آجری و دارای نقش‌هایی با آجر و رنگ روشن و کتیبه‌ای بر گرداگرد سقف داخلی گنبد می‌باشد. بالای دیوار آن نیز کتیبه‌ای به خط کوفی و با رنگ آبی در زمینه کدار وجود دارد.

در کناره آجری نیز کتیبه‌ای با خط کوفی و با آجر اجرا شده و دارای تزئیناتی می باشد . بنا دارای گنبد کوتاه روی سافه‌ای ۸ وجهی است. این ساقه بر مکعبی با ارتفاع ۱۰ متر استوار شده است.

این بنا در میان رباط سنگ بست واقع شده که اکنون ویرانه است اما در نزدیکی آن رباط دیگری توسط امیر علیشیر نوایی ساخته شده که هنوز وجود دارد.