آشنایی با مترو

قطار زیرزمینی یا مترو سیستم حمل‌ و نقل ریلی است که معمولا در مناطق شهری از آن استفاده می‌شود

مترو قابلیت جابه‌جایی مسافران زیادی را دارد. یکی از مهم‌ترین محاسن مترو، جدا بودن آن از سایر مسیرهای شهری است.

به این ترتیب ترافیک مسافران مترو با ترافیک شهری گره نمی‌خورد و در حقیقت مترو باری را از دوش خیابان‌های شهر بر می‌دارد و به زیر زمین می‌برد.

خطوط مترو باید چند خصوصیت داشته باشند: «در یک منطقه شهری با انرژی برق کار کنند، کامل از خطوط ترافیکی دیگر مستقل باشند و مسافران را در کمترین زمان به مقصد برسانند.»

مترو هم می‌تواند از روی زمین رد شود و هم از زیر زمین. اما معمولا در مرکز شهرها از زیر زمین رد می‌شود و در حومه از روی زمین.

به دلیل حجم بالای مسافری که با مترو جابه‌جا می‌شود، مترو پایه سیستم حمل‌و‌نقل شهری در شهرهای بزرگ قرار می‌گیرد و از سیستم‌های حمل‌و‌نقل دیگر مانند اتوبوس و تاکسی برای تکمیل خدمات‌رسانی مترو استفاده می‌شود.

در طی سال‌های گذشته ایجاد خطوط مترو در شهرهای جهان سرعت گرفته است. این روزها در بسیاری از شهرهای جهان شهروندان سفر درون شهری خود را با هر وسیله‌ای که آغاز کنند، بالاخره در یک مرحله از مترو استفاده می‌کنند.

پیشتازان مترو در جهان

قدیمی‌ترین سیستم متروی جهان متعلق به شهر لندن، پایتخت انگلستان است که در سال ۱۸۶۳ میلادی افتتاح شد. مترو لندن در عین حال وسیع‌ترین متروی جهان است.

از کشورهای پیشرفته در زمینه راه اندازی خطوط مترو می‌توان به آمریکا، فرانسه، ژاپن و آلمان اشاره کرد.

این همه در حالیست که بزرگترین و طولانی‌ترین خط متروی شهری در جهان متعلق به مترو نیویورک است که با داشتن ۴۶۲ ایستگاه و طول ۱۳۵۵ کیلومتر و دارا بودن ۲۶ مسیر، در جهان بی همتا است. در عین حال دو سوم مردمی که در آمریکا از مترو استفاده می‌کنند در شهر نیویورک زندگی می‌کنند.

همچنین شلوغ‌ترین متروهای قاره اروپا مترو مسکو و مترو پاریس هستند.

آن‌گونه که در دانشنامه اینترنتی ویکی‌پدیا آمده است، ۱۶۲ شهر در جهان در حال حاضر مترو دارند و طول خطوط متروی جهان در حدود هشت هزار کیلومتر است و هفت هزار ایستگاه در بر دارد. ۲۵ شهر هم ایجاد چنین سیستمی را در دستور کار دارند.

مترو در ایران

اولین کار مطالعاتی بر روی مترو در ایران از سال ۱۳۵۰ آغاز شد و در سال ۱۳۵۶عملیات اجرایی آن در شهر تهران پی گرفته شد. اما بدلیل وقوع جنگ تحمیلی این عملیات سال‌ها متوقف شد. همزمان با خاتمه جنگ و آغاز دوره سازندگی در ایران، عملیات ساخت مترو نیز روند پر شتابی را در تهران و جند شهر بزرگ ایران دنبال کرد، بطوریکه ظرف ۱۰ سال گذشته مترو توانسته به میزان چشمگیری از بار نفسگیر ازدحام ترافیک ابر شهر تهران بکاهد.

• آشنایی با مترو تهران

طی همین مدت عملیات راه ‌اندازی خطوط مترو در شیراز، مشهد، اصفهان و تبریز به سرعت دنبال شد.

مترو برای غیر مسافر

هرچند در اغلب شهرهای جهان از مترو برای جابه‌جایی مسافر استفاده می‌شود اما برخی شهرها هم هستند که مترویشان نه برای مسافر، که برای نامه و بسته طراحی شده است.

یکی از این شهرها لندن است. سیستم زیرزمینی پست لندن شامل خطوط ریلی می‌شد که چند ایستگاه پست را به هم متصل می‌کردند. این خط در سال ۱۹۲۷ راه‌اندازی شد و تا سال ۲۰۰۳ فعال بود.

متروِ‍؛ جان پناه

کاربرد تونل‌های مترو به همین جا ختم نمی‌شود. تونل‌های مترو به درد زمان جنگ هم می‌خورند. روسیه در متروی دو شهر مسکو و سن‌پترزبورگ تونل‌های مخفی را احداث کرده که مجهز به سیستم آب و تهویه هوا هستند تا در زمان خطر مردم بتوانند در آن پناه گیرند.

در روسیه سیستم مترو جزو اماکن نظامی محسوب می‌شود و عکسبرداری در آن ممنوع است.

ایستگاه‌های مترو

ایستگاه‌های مترو معمولا ویترینی از پیشرفت‌های اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیک یک ملت است. این ماجرا در کشوری چون شوروی سابق بیشتر به چشم می‌خورد.

ایستگاه‌های متروی مسکو و سن‌پترزبورگ جزو زیباترین ایتسگاه‌های متروی جهان هستند که سالانه گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کنند. دیوارهای مرمرین دارند با کفی پوشیده از سنگ‌های گرانیت براق و کاشی‌هایی پرزرق و برق.

هرچند دلیل اولیه‌ای که برای ساخت ایستگاه‌های اینچنینی در روسیه آورده شد، آوردن هنر به میان مردم به جای محدود کردن آن به ثروتمندان بود، اما دلیل دیگری هم پشت آن نهفته بود و آن ترغیب مردم به استفاده از مترو بود.

ایستگاه های مترو در تهران نیز جلوه ای از معماری ایرانی – اسلامی را در منظر مسافران قرار می دهد. مردمی‌ که از خیابانهای شلوغ وارد این ایستگاه‌ها می‌شوند با دیدن نقوشی که بر روی دیوارها و ستون‌ها حک شده برای دقایقی حال و هوای آرام و دل انگیزی را تجربه می کنند.

تجربه نشان داده که ایستگاه‌های متروی زیباتر، مسافران بیشتری را هم به خود جلب می‌کنند. بسیاری از شهرها که استفاده از ماشین‌های شخصی در آنها رواج دارد برای ترغیب مردم به استفاده از سیستم‌های حمل‌و‌نقل عمومی به زیباسازی ایستگاه‌های مترو روی آورده‌اند.

مترو چگونه کار می‌کند

مترو با نیروی الکتریسیته پیش می‌رود. این نیرو اغلب از طریق ریل‌ سوم به آن منتقل می‌شود. اگر در طول خطوط مترو تونل کم باشد از سیم‌های برق بالای واگن هم استفاده می‌شود.

قطارهای مترو به خدمه اندکی برای کار کردن احتیاج دارند و حتی امروزه قطارهایی هستند که کاملا خودکار و از راه دور کنترل می‌شوند. با این حال معمولاً یک راننده در واگن اول مترو سکان هدایت آن را به عهده دارد.