سیستم فاضلاب شهری در مهندسی تأسیسات شهری

ساکنان اجنماع شهری برای حفظ زندگی جمعی و بالندگی اجتماع خود مجموعاً نیازهایی داشته اند که مجبور به تأمین آنها به صورت مشترک و جمعی و مدیریت آن بوده اند. در واقع تأمین این نیازها تضمین کننده مدنیت و زندگی شهری بوده است. می توان این مجموعه نیازهای مشترک کالبدی را زیرساخت های شهری دانست که طیف وسیعی از تأسیسات و خدمات و شبکه های حیاتی را شامل می شود و باید به صورت مناسبی ارائه شود ، که اینها علاوه بر تأمین رفاه شهری ، تأسیسات اولیه مورد نیاز با مدیریت مناسب باعث پویای اقتصادی و اجتماعی شهر می شوند.

به  طورعام ، تأسیسات و زیر ساختهای شهری ، طیف وسیعی از عناصر شهری را که اکثراً احداث شده و ثابت و ساختمانی اند ، در برمی گیرد.در نگاهی کلی می توان زیر ساختهای شهری را شامل تمامی عناصری دانست که تأمین نیازهای مختلف شهروندان را در زمینه های مختلف سکونت ، فعالیت ، استراحت ، فراغت و به طور کلی بالا بردن کیفیت زندگی شهری را برعهده دارند . به عبارتی مجموعه عناصر فیزیکی موجود و لوازمی که کارکردهای مختلف شهری را میسر می سازند و باعث ترکیب و تشکیل فضاهای شهری می گردند ، زیرساختهای شهری نامیده می شوند .

بدین ترتیب زیرساختهای شهری ، تقریباً تمامی کاربری های عمومی و خدماتی شهر ( تأسیسات روبنایی ) و همچنین شبکه های حمل و نقل ، آب و فاضلاب ، نیرو و سوخت ، ارتباطات و سایر تأسیسات مرتبط با آنها ( تأسیسات زیربنایی ) را در برمیگیرد. بخشی از این زیرساختها ، اصطلاحاً  تأسیسات شهری نامیده می شوند که به عنوان شریان های حیاتی شهر ، امکاناتی چون آب ، برق ، گاز ، تلفن و سیستم جمع آوری فاضلاب را در شبکه هایی پیچیده برای شهر فراهم می سازند. این قبیل تأسیسات که عموماً زیرزمینی هستند ، در حقیقت پایه و اساس هر مجتمع زیستی را تشکیل می دهد.
همانطور که متوجه شدید سیستم فاضلاب به طور خاص و تأسیسات شهری به طور عام جزو شریانهای حیاتی شهر می باشند که با یک برنامه ریزی مدون و مشخص و البته مدیریت کارآمد می توان این نبض حیاتی شهر را به صورت مؤثر به کار بست.

حال در مورد سیستم فاضلاب شهری مطالبی را درخدمت  شما قرار می دهیم:

سیستم فاضلاب شهری :

در این بخش از مقاله سعی داریم به بررسی سیستم  فاضلاب بپردازیم. با توجه به بررسی حاصله از آزمایشات و آنالیز داده ها در این مقاله ، این مهم مشخص شده است که سیستم های کنونی فاضلاب در کشور کارایی خود را از دست داده و می بایست از سیستمهای جدیدی نظیر تماس و تثبیت ، سیستم UASB ، سیستم غشایی یا استفاده از ابزاری نظیر نی و عدسک آبی بهره برد.
برای زندگی در شهر نیاز به امکانات و تجهیزاتی می باشد تا فرد مایل به زندگی در شهر شود و برای پرداخت هزینه ی هنگفتی که بدیل زندگی در شهر می پردازد از تسهیلاتی برخوردار باشد . یکی از مهمترین تسهیلات شهری که بسیار موجب رفاه و آسایش افراد می شود تاسیسات شهری می باشد که شامل شبکۀ آب، برق ، گاز، تلفن و فاضلاب و … است .
با افزایش روز افزون جمعیت و تبدیل شدن شهرها به کلان شهرها و در نتیجه افزایش جمعیت در مساحت خاص و نیز پیشرفتهای تکنولوژی بایستی توجه بیشتر و ویژه ای به موارد بهداشتی و زیست محیطی در رابطه با شهرها داشته باشیم و در این راستا بایستی بدنبال روشهایی با حجم کمتر، راندمان بالاتر و همچنین قابل ارتقا از لحاظ ظرفیتی باشیم

در این میان شبکه ی فاضلاب شهری از دیرباز مورد توجه همگان بوده است ، وجود سیستم فاضلاب شهری در هند و پاکستان در ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح این مسئله را ثابت میکند. البته در آن زمان این کار هزینۀ بالایی را شامل می شد و تنها در نقاط مهم شهر از این شبکه استفاده می شد شاید دلیل استفاده از شبکۀ فاضلاب شهری در آن زمان اهمیت بالای آن در مسائل و مشکلات بهداشتی بوده چون آلودگی ناشی از فاضلاب شهری موجب مرگ و میر بالای افراد می شد .

به طور ساده فاضلابها ، پسابهای ناشی از فعالیتها و اعمال انسانی می باشد . فاضلابها  را بر اساس نحوۀ ایجاد به سه گروه عمده تقسیم بندی می کنند : خانگی ، صنعتی و سطحی
۱-    فاضلابهای خانگی :
شامل پسابهای سرویس های بهداشتی منازل مسکونی شهرنشینان مانند توالت ها ، حمام ها و… می باشد.البته پسابهای مغازه ها ، فروشگاهها ، مؤسسات آموزشی ، تعمیرگاهها را نیز جزوء این دسته از فاضلابها قرار می دهند.

۲-    فاضلابهای صنعتی :
این دسته از فاضلابها در نتیجه فعالیتهای کارگاهها ، کارخانه ها و سایر مراکز صنعتی می باشد که بر اساس نوع فراورده تولید شده مراکز صنعتی خواص این گونه فاضلابها نیز متفاوت است .

۳-    فاضلابهای سطحی :
این دسته از فاضلابها ، شامل آبهای ناشی از بارندگی ، ذوب برف و یخ در معابر شهری می باشد . این آبها به دلیل وجود آلودگی هوا ، محیط شهری از غلظت آلودگی خاص خود برخوردار است. البته به گروه می توان آبهای جاری در کانالها و جویها را اضافه کرد .

این گروههای عمده  باهم تفاوتهایی دارند که ناشی از رنگ ، بو، غلظت ، مواد خارجی موجود در فاضلاب و …. می باشد . ذکر این ویژگی ها در این برحه از زمان باعث به درازا کشیده شدن بحث و گمراه شدن از مبحث اصلی می گردد . به همین دلیل از ذکر آنها خودداری می کنیم .( برای کسب اطلاع بیشتر به مجموعه کتابهای سبز شهرداری شماره ۸ مراجعه فرمایید)
ولی می توان به مورد زیر را که در تصفیه فاضلابها دخیل می باشد ، اشاره نمود :

مهم ترین اجزای تشکیل دهنده فاضلاب :
جامدات معلق: عمدتاً شامل پسماندهای غذایی، فضولات بدن انسان، کاغذ، پارچه و ذرات خاک می باشد.
مواد آلی فاضلاب : عمدتاً شامل پروتئینها (۴۰ تا ۶۰ درصد)، کربوهیدراتها (۲۵ تا ۵۰ درصد) و لیپیدها (تقریباً ۱۰درصد)
عوامل بیماریزا: انواع عوامل بیماریزا با منشأ آبی یافت می شوند که شامل باکتریها، ویروسها، پرتوزوآ و انگلها می باشند.
آنچه در این مقاله سعی شده به آن اشاره گردد ، نحوه جمع آوری ، دفع و تصفیه این گونه فاضلابهاست .
حال در مورد سیستم جمع آوری و دفع فاضلاب مطالبی را در محضر شما قرار می دهیم :

سیستم جمع آوری فاضلاب :
جمع آوری فاضلاب و بیرون راندن آن از محیط زندگی انسان سابقه ای بس دیرینه دارد ، بطوریکه تاریخ نویسان و باستان شناسان سابقه این کار را در هندوستان به ۷۰۰۰سال و در بابل و نینوا به ۳۰۰۰ سال و در یونان و روم ۴۰۰۰سال پیش می دانند. درایران هم سیستم فاضلاب سابقۀ نسبتاً زیادی دارد به طوریکه در یک نمونه کاوش که در اطراف شهر جرجان ( حوالی گرگان و گنبد امروزی ) انجام گردیده ، به این نکته پی برده اند که شهر جرجان تقریباً ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ سال پیش سیستم فاضلاب داشته . ( قابل توجه بعضی ها که می گفتن گرگان فقط یک نهارخوران داره و بس … پس چیه این همه تمدن!!! …. چشمها را باید شست….. )
در ابتدا سیستم جمع آوری فاضلاب یک سیستم رو باز بوده که خود عامل شیوع بیماری ها بوده. دراواخر قرن ۱۷ میلادی اولین با سیستم جمع آوری فاضلاب (اگو) به صورت زیرزمینی در شهر پاریس به طول ۱۶ کیلومتر احداث شد.

در ایران هم دفع فاضلاب بر اساس سطح آب زیرزمینی و یا نفوذپذیری زمین انجام می شد . بدین صورت که در مناطقی که سطح آب زیرزمین پایین بوده  ، برای جذب فاضلاب از حفر چاههای جذبی استفاده می گردید .
در مناطقی که سطح آب زیرزمینی بالا بوده  یا زمین ضریب نفوذپذیری مناسبی نداشت ، زمین را طوری زهکشی می کردند که فاضلاب بدون تصفیه بر روی رودخانه ای انتقال می یافت.
متأسفانه در حال حاضر اکثر شهرهایی که در کنار رودخانه واقع شده اند از این شیوه استفاده می کنند که خطر بسیار جدی بر محیط زیست و بستر دریاست . شهرهایی همچون اهواز ، بوشهر و حتی شهرهای شمالی نیز از این روش برای دفع فاضلاب استفاده می کنند .
در مکان هایی که امکان زهکشی مناسب وجود نداشت و یا چنانچه شیب شهر مساعد این سیستم نبود ، غالباً در منازل چاه فاضلاب حفر می گشت.

روشهای جمع آوری فاضلاب شهری :
که در ۲ قالب سنتی ونوین قابل بررسی است .

شیوۀ سنتی :
شیوۀ سنتی یا روش متداول روشی است که بطور ثقلی آب مصرف شده را بطور صحیحی جمع آوری و به تصفیه خانه منتقل می کند، که خود به ۲ روش کانالهای جدا ازهم و روش درهم تقسیم می شود.
در روش کانالهای جدا از هم فاضلابهای سطحی از طریق یک خط لوله مجزا و فاضلابهای خانگی بوسیله لوله دیگر به تصفیه خانه انتقال داده می شوند. در روش درهم ، فاضلابهای خانگی و سطحی از طریق یک خط لوله به تصفیه خانه منتقل می گردند.
بر اساس تحقیقاتی که در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بر روی وضعیت جمع آوری فاضلاب در جوامع کوچک انجام دادند به این نتیجه رسیدند که هزینه های سیستم ثقلی و یا متداول ۴ برابر هزینه های تصفیه و دفع فاضلاب می باشد. از این رو جهت اجتناب از این مسایل، سیستم جدید را پیشنهاد داده اند.

روش های نوین:
۱-    روش سپتیک تانک ثقلی Septik Tank Effluent Gravity { STEG })
در این روش یک پیش تصفیه بر روی فاضلاب صورت می گیرد و مشکلی جهت تامین سرعت خود شستشویی وجود ندارد چون مواد جاند معلق درشت در سپتیک تانک مانده و اختلالی در تامین سرعت خودشستشویی ایجاد نمی کنند. در سپتیک تانک لازم نیست که قطر لوله ۲۰۰ mm و یا بالاتر انتخاب گردد.
این روش برای جوامع کوچک کاربرد دارند و چون قطرها کوچک هستند، می توان از لوله های پلاستیکی استفاده نمود زیرا خوردگی این نوع لوله ها کمتر است و مشکل نشتاب وجود ندارد.

فاضلاب بدون هیچ پیش تصفیه ای وارد شبکه جمع آوری شده و به صورت ثقلی به سمت تصفیه خانه حرکت می کند. حداقل قطر لازم ۱۵۰ تا ۲۰۰ mm است. جهت جلوگیری از رسوب جامدات معلق، حداقل قطر ۰٫۶متر بر ثانیه حفظ باید گردد. جهت تمیز کردن آنها وجود منهول الزامیست. بدلیل آب بند نبودن کامل شبکه جمع آوری سنتی، یکی از مشکلات اصلی Infiltration یا نشتاب به داخل و Exfiltration یا نشتاب به خارج می باشد. در این روش قطر شبکه کم است ( حدود ۲۵ تا ۵۰ mm ) و لوله های پلاستیکی مورد استفاده قرار می گیرند.

لوله های خروجی از منازل، در ابتدا وارد سپتیک تانک می گردند. بدلیل اینکه در این حالت مواد جامد قابل ته نشینی وجود ندارد. سیستم با قطر کم و شیب کمتر قادر به انتقال فاضلاب خواهد بود. این سیستم به دلیل اینکه کاملا آب بند می باشد، امکان نشتاب به داخل و یا خارج وجود ندارد. این سیستم برای اولین بار در سال ۱۹۶۱ در استرالیا و سپس در سال ۱۹۷۷ در آمریکا مورد استفاده واقع شد. عمق کارگذاری لوله ها در این سیستم حدود ۹/ متر می باشد.

۲-     روش سپتیک تانک با پمپ ( Septik Tank Effluent Pump )
این روش، شامل شبکه تحت فشار می باشد. در این روش، سپتیک تانک مجهز به صافی و پمپ با فشار بالاست. فاضلاب خروجی توسط لوله هایی با قطر کم، که تحت فشار می باشند، پمپاژ می شود. شبکه جمع آوری فاضلاب اصلی نیز در این روش تحت فشار می باشد.

قطر لوله های تخلیه در این سیستم ۲۵تا۳۸ mm است. قطر لوله های اصلی حداقل ۵۰ mm می باشد. مانند سیستم STEG مشکل نشتاب در این سیستم نیز وجود ندارد.. در این سیستم شبکه در عمق بسیار کم گذارده می شود و لوله ها دارای انعطاف کافی هستند، به همین دلیل نیاز به شیب دهی نیست..تنها مشکله مربوطه، زمانی است که سطح آب زیرزمینی بالاست و منطقه سنگلاخی است. این سیستم اولین بار در سال ۱۹۶۸ و در آمریکا بکار برده شد.

۳-     Pressure Sever With Grinder Pump

این سیستم شبیه روش دوم است ولی بجای استفاده از پمپ ساده از پمپی استفاده می شود که قدرت بیشتری دارد. در این سیستم برای شبکه جمع آوری از سپتیک تانک استفاده نمی شود و بجای آن از یک پمپ خردکننده برای خرد کردن جامدات استفاده می شود. بنابراین می توان از شبکه هایی با قطر کوچک استفاده کرد. مانند روش STEP این شبکه نیز با قطر کم و عمق کارگذاری کم استفاده می شود ولی در این روش به دلیل عدم استفاده از پیش تصفیه مقدار جامدات معلق، چربی و روغن بیشتر خواهد بود.

۴-     روش خلاء :
در این سیستم از شبکه ای استفاده می گردد که تحت فشار منفی و خلا قرار دارد. در این روش جایگزین نیز مانند حالت های قبلی، قطر لوله ها کم ، عمق کارگذاری شبکه نیز کم و شتاب نیز وجود ندارد.

از بین این روشها تنها سیستم STEG قابل استفاده است.

در اینجا چند لحظه ای درنگ می کنیم تا هم حال من نویسنده سر جاش بیاد ، هم شما چند دقیقه ای راحت باشید …. درنگ می کنیم . . .
بعد از چند دقیقه ای استراحت بحث را پی می گیریم (….خودمونیما خداییش استراحت لازم بود ….)
نوبت بعدی هم که باشه نوبت سیستم دفع فاضلاب شهریه.

سیستم دفع فاضلاب شهری :
مسأله فاضلاب و دفع بهداشتی آن مساله‌ای نیست که بشر امروز با وجود پرداختن به موضوعات مختلف بتواند براحتی از کنار آن بگذرد. سال ۲۰۰۸ از سوی سازمان ملل به عنوان سازمانی مرجع و مورد اطمینان  تمام جهانیان به نام سال «دفع بهداشتی فاضلاب» نامگذاری شد. در حال حاضر جهان در تلاش خود برای کاهش تعداد نفرات که به خدمات بهداشتی دفع فاضلاب دسترسی ندارند، عقب مانده است  لذا بسیاری از افراد از شأن و منزلت انسانی محروم می باشند . این افراد ناچارند به جای سرویس‌های بهداشتی از کیسه، سطل یا از چاله های کنار جاده ها استفاده کنند که این امر سلامتی خود آنها و دیگران را تهدید می کند.
تاریخچه سیستم دفع فاضلاب نیز حکایت خاص خود را دارد .

ایران، به ویژه در زمان ساخت تخت جمشید، دارای دانش شهرسازی سرآمدی در جهان بود که شاهد کشف سیستم دفع فاضلاب در بقایای این افتخار ملی یعنی تخت جمشید هستیم. البته قرنها پس از آن، بنا بر اتکا بخشی از رمان ویکتورهوگو (بینوایان) بر وجود سیستم دفع فاضلاب شهری که به عنوان راه فرار ژان والژان مورد استفاده قرار می ‌گیرد، در فرانسه نیز، چنین سیستمی ‌تعبیه شده بود.
مسأله دفع فاضلاب آنقدر پیچیده است که حتی قانونی تحت عنوان قانون مدیریت پسماندها در سال ۱۳۸۳ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. به طریقی که رهاسازی هرچیز آلوده ساز جرم محسوب می شود و مرتکبین طبق قانون مشمول مجازات می گردند، که مجازات از جریمه نقدی ۵۰ هزار تومانی گرفته تا حبس یکساله می باشد .
(واقعاً ضروری بود این قانون …. ولی حیف !! که مانند بقیه قانونهای مجلس ، قانونی بود دکوری …حالا چرا اصلاً پیشنهاد داده شد و بعد تصویب شد و بعدشم اجرا نشد باید از خود نماینده ها سؤال کنیم؟؟!!!  )

مشروح این قانون به شکل زیر می باشد :
براساس ماده ۶۸۸ مجموعه کامل قوانین ومقررات جزایی ، هر اقدامی‌ که تهدید علیه بهداشت عمومی‌ شناخته شود … ممنوع است و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند، به حبس تا یکسال محکوم خواهند شد.” حال چنانچه مسئولان ذیربط به برخورد با مجرمان تصمیم بگیرند، باید تا حدودی تمامی‌ ساکنان منطقه به حبس محکوم شوند ”
قانون مدیریت پسماندها مصوب ۲/ ۲/ ۸۳ مجلس شورای اسلامی‌ ایران ماده ۱۶ نگهداری، مخلوط کردن، جمع‌آوری، حمل و نقل، خرید و فروش، دفع، صدور و تخلیه پسماندها در محیط بر طبق مقررات این قانون و آیین‌نامه اجرایی آن خواهد بود.
در غیر این صورت اشخاص متخلف به حکم مراجع قضایی به جزای نقدی در بار اول برای پسماندهای عادی از ۵۰۰ هزار ریال تا ۱۰۰ میلیون ریال و برای سایر پسماندها از دو میلیون ریال تا ۱۰۰ میلیون ریال و در صورت تکرار، هر بار به دو برابر مجازات قبلی در این ماده محکوم می‌شوند.

معمولترین روش برای دفع فاضلاب رقیق نمودن آن در آبهای سطحی است. از جریانهای خروجی فاضلاب در کشاورزی و ایجاد فضاهای سبز شهری در پارکها، زمینهای گلف، کناره بزرگراهها و جاده های منتهی به فرودگاهها به نحو موفقیت آمیزی استفاده شده است. ممکن است از جریانهای خروجی تصفیه فاضلاب جهت مقاصد صنعتی استفاده شود. با توجه به کمبود آب آشامیدنی، استفاده از فاضلاب تصفیه شده به عنوان بخشی از منبع آب آشامیدنی اخیراً در بعضی کشورها بیشتر متداول شده است.

حال بیاید بحث کنیم اصلاً چرا دفع فاضلاب امری است ضروری .
اهمیت دفع فاضلاب :
بدون شک دوستان عزیز خطرات وجود فاضلاب را از بندۀ حقیر بهتر می دانند و قطعاً اشراف کامل بر موضوع دارند. ولی بهر حال برای اینکه مقاله نقصی درش وجود نداشته باشد به آن اشاره می کنیم .
قطعاً مهمترین فایده دفع مناسب فاضلاب ، ارتقاء بهداشت محیط و در کل بهداشت شهری است . فاضلابها همواره حاوی مواد و موجوداتی هستند که برای سلامت عمومی شهروندان و بهداشت شهر خطرناک هستند. بی شک دفع مناسب این گونه مواد تضمین سلامت شهروندان را به همراه خواهد داشت ( البته نه به طور کامل ).

فایده دیگری که می تواند به همراه داشته باشد ، تعادل زیست محیطی می باشد. همواره سرازیر شدن فاضلابها به تالابها ، رودخانه ها ، رودها ، حتی نفوذ این مواد به آبهای زیرزمینی تعادل محیط زیست و اکوسیستم رابر هم می زند. بدون شک دفع مناسب این گونه مواد باعث تضمین حیات گونه های جانوری و دریایی و بویژه حیات خود انسان می گردد. نعمتی که مردم شهرهای شمالی کشور به دلیل عدم دفع درست فاضلابها از آن بی بهره اند.
همچنین با توجه به کمبود منابع آبی ، دفع و تصفیه صحیح فاضلابها می تواند به نوبه خود تأمین کننده آب غیرآشامیدنی شهر باشد.
…..
بله رسیدیم به قسمت اصلی مقاله یعنی تصفیه فاضلابهای شهری
تصفیه فاضلابهای شهری :
هم اکنون تصفیه فاضلابها در سه مرحله سخت و نفس گیر انجام می گردد.
تصفیه اولیه – تصفیه ثانویه – تصفیه ثالث

تصفیه اولیه:
هدف جداسازی مواد جامد از فاضلاب ورودی و جدا کردن نخاله های بزرگ توسط غربالها و یا خرد کردن آنها با تجهیزات خرد کننده ، جداسازی جامدهای معدنی در کانالهای دانه گیر و بیشتر جامدات معلق آلی با ته نشینی ، جداسازی تقریباً نیمی از جامدات معلق که تقریباً ۳۰% BOD کل فاضلاب ورودی را تشکیل می دهند.
به دلیل کمبود زمان ما فقط قسمتهای مراحل تصفیه را عنوان می کنیم واز توضیح مراحل خودداری می کنیم :

مراحل تصفیه اولیه :
۱- غربال کردن یا آشغال گیری
۲- خرد کردن
۳- شن گیری یا حذف دانه
۴- اندازه گیری جریان
۵- ته نشین سازی مقدماتی

تصفیه ثانویه :
تبدیل بیولوژیکی مواد آلی کلوئیدی و محلول به جرم زنده که بعداً به وسیله ته نشین سازی جدا می شود. تماس بین میکروارگانیسم ها و مواد آلی در اثر معلق بودن جرم زنده در فاضلاب و یا عبور فاضلاب از سطح جرم زنده چسبیده به سطوح جامد معروفترین سیستم جرم زنده معلق لجن فعال می باشد..جرم زنده تولید شده توسط کاتابولیسم خود خوری و یا سایر میکروارگانیسم ها قابل تجزیه می باشد.

معمولاً تصفیه بیشتر لجن ثانوی توسط فرایندها بیولوژیکی بی هوازی صورت می گیرد. محصولات نهایی گازی شکل، متان، دی اکسید کربن و مایعات و جامدات بی اثر تولید می شوند. متان دارای ارزش حرارتی است.مایعات با غلظت های بالای ترکیبات آلی به واحد تصفیه بازگردانده می شوند. جامدات با مقدار زیادی از ترکیبات معدنی به عنوان تنظیم کننده مواد خاک و یا کود در زمینهای کشاورزی مصرف می شوند.. بقیه جامدات را با سوزاندن و دفن بهداشتی دفع می کنند.
گاهی تصفیه اولیه و ثانویه همراه با هم انجام می شود.. فاضلاب در حوضچه های اکسیداسیون ریخته می شود و فاضلاب در سطح به طور هوازی و در عمق به صورت غیرهوازی تجزیه می شود در سیستم لاگون هوادهی شده، اکسیژن در اثر هوادهی مکانیکی تأمین می شود و تجزیه در کل عمق برکه به صورت هوازی می باشد. در اغلب موارد تصفیه ثانویه جهت دستیابی به استانداردهای جریان خروجی کافی می باشد.

مراحل تصفیه ثانویه :
۱- جریان خروجی از تصفیه اولیه هنوز دارای ۴۰ تا ۵۰ درصد از مواد جامدمعلق و تقریباً تمام مواد آلی و معدنی محلول اولیه می باشد. جهت حذف مواد آلی در تصفیه ثانویه از فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی استفاده می شود
۲- لجن فعال
۳- هوادهی لجن فعال
۴- برکه ها و لاگونها
۵- گندزدایی جریانهای خروجی
۶- تصفیه و دفع لجن
۷- تغلیظ لجن
۸- شناور سازی
۹- هضم لجن
۱۰-دفع لجن

تصفیه ثالت :
شامل جداسازی بهتر مواد جامد معلق و حذف مواد مغذی می باشد. حذف ترکیبات فسفر و نیتروژن به وسیله مجموعه ای از فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی انجام می شود.

تصفیه ثالث یا تصفیه پیشرفته فاضلاب:
هر گاه کیفیت جریان خروجی از تصفیه ثانویه منطبق با استانداردهای جریان خروجی نباشد. تصفیه ثالث شامل حذف ترکیبات نیتروژن و فسفر، مواد مغذی رشد گیاهی، جامدات معلق اضافی، نمکهای معدنی محلول و مواد آلی مقاوم ممکن است باشد. مهم ترین مواد مغذی معمولاً در برگیرنده ترکیبات نیتروژن و فسفر می باشند.

مراحل تصفیه ثالث :
۱- حذف نیتروژن
۲- حذف فسفر

دفع فاضلاب و استفاده مجدد از آن:

قسمت عمده فاضلابهای تصفیه شده باید دفع شوند. دریافت کننده های نهایی فاضلابهای تصفیه شده آبهای سطحی و بسترهای آب زیرزمینی  سطح زمین و در برخی موارد اتمسفر محل های دفع یا تجهیزات مورد استفاده مجدد باید در فاصله مناسبی نسبت به واحد تصفیه فاضلاب قرار داشته باشند.

بهر حال آنچه مسلم است این می باشد که هنوز سیستم فاضلاب شهری ( اگو ) در همه شهرهای این به کار بسته نشده و ۹۸ درصد شهرهاى ایران سیستم جمع آورى فاضلاب ندارد و فاضلاب شهرى به آب هاى سطحى رودخانه ها و آب آشامیدنى مردم وارد می شود .
به امید آنکه تمامی شهرهای کشور عزیزمون از این شریان حیاتی شهری بهره مند گردند.

منابع :
۱-    کتاب آب و زیستگاه شهری
۲-    وبلاگ پارس شهر ( وبلاگ دانشجویان شهرسازی ۸۵ دانشگاه مازندران )
۳-    وب سایت مهندسی تصفیه آب و فاضلاب
۴-    وبلاگ بهداشت محیط