استفاده رایگان از سیستم حمل و نقل عمومی

“طرح اخذ مبلغ ثابت از همه مردم شهر در قبال استفاده رایگان از سیستم حمل و نقل عمومی بصورت نامحدود”

آیا خوب است که یک مبلغ ثابت سالیانه از هر شهروند اخذ شود ( مثلا روی عوارض نوسازی یا سایر عوارض) تحت عنوان عوارض حمل و نقل Transit Tax و همه بدون پرداخت هیچگونه هزینه ای از اتوبوس یا مترو یا هر دو استفاده کنند ؟
طی تحقیقاتی که صورت گرفت ، این طرح مردود به نظر می رسد.

دلائل رد طرح:

۱) با جستجوی گسترده در اینترنت, مشخص شد که در هیچ یک از شهرهای مهم و بزرگ و کلان شهرها چنین طرحی وجود ندارد و گاهی در مکان ها و زمان های خاصی حمل و نقل اتوبوس (نه مترو) رایگان می باشد که این طرح در شهر تهران هم وجود دارد. مثلا در اطراف پیاده راه بازار، در زمان برگزاری مسابقات ورزشی مهم ، در زمان مناسبت های خاص مذهبی ، در محدوده های خاصی این سرویس به صورت رایگان ارائه می شود.

۲) در برخی شهرهای خیلی کوچک دنیا با جمعیت کمتر از ۳۰ یا ۵۰ هزار نفر ، سیستم حمل و نقل اتوبوسرانی رایگان است. البته اینگونه شهرها مترو ندارند . این شهرها به دنبال ایجاد جذابیت هایی برای جذب مهاجر از سایر مناطق و سایر اهداف جانبی می باشند.

۳) طی مکاتبه با UITP و پرسش نظر آنها ، اعلام نموده اند که در شهرهای دیگر چنین طرحی اجرا نشده است .

۴) اهم دلائل پیش بینی عدم موفقیت این طرح عبارتند از:

– هنگامی که چیزی مجانی می شود, ارزش آن افت پیدا می کند و هیچ کس قدر و اهمیت آن را نمی داند.
– اگر چیزی مجانی شده دیگر راه برگشت ندارد و وضع قیمت مجدد برای آن خیلی مشکل خواهد بود و در سال های آینده هم به راحتی نمی توان کاری کرد.
– هرچند درآمد بلیط کم باشد ، بهرحال مستقل از بودجه های کمکی و عوارض است. هر مالیات و عوارض و کمکی هر لحظه در معرض خطر حذف ممکن است قرار گیرد. اما درآمد بلیط حذف نمی گردد و در نتیجه با ثبات است. ضمن اینکه امکان افزایش آن در آینده وجود دارد. بهمین علت معمولا شهرهای دنیا در کنار جذب کمک های دولتی ، به دنبال درآمدهای مستقیم پایدار می روند.
– با این کار سطح کیفیت خدمات افت پیدا می کند. زیرا خصوصی سازی یا بکلی لطمه می خورد یا انگیزه جذب مسافر بیشتر برای بخش خصوصی از بین می رود.
– روند تهیه آمار لطمه می خورد و از آنجائیکه آمار ، مبنای برنامه ریزی است ، پتانسیل برنامه ریزی حمل و نقل عمومی به شدت افت می کند. اگر هم طرح های آمارگیری بخواهیم اجرا کنیم ، هم از هزینه بالا و هم دقت پائینی برخوردار می باشد.
– مردمی که در شهر دیگری زندگی می کنند ، هنگامی که به شهر دیگری بیایند ، بدون پرداخت عوارض سالیانه حمل و نقل عمومی ، از این سیستم به صورت رایگان استفاده می کنند.
– مردم این سیستم را ظلم بر خود می دانند. زیرا همه افراد بدون ماشین از حمل و نقل عمومی استفاده نمی کنند ، بلکه تاکسی هم استفاده می کنند و آنها ناراضی خواهند بود.
– با این روش مسافرین حمل و نقل عمومی افزایش نمی باید. زیرا مردم به دنبال کیفیت خدمات بالاتر و ایجاد زمان بندی در سیستم حمل و نقل عمومی می باشند. با کاهش رقم و ۲۰و ۵۰ تومان به مجانی ، در فردی که از حمل و نقل عمومی استفاده نمی کرده ، هیچگونه انگیزه اضافی ایجاد نمی شود.
– در کشورهای غربی اکثرا ۵۰% هزینه بهره برداری از حمل و نقل عمومی ( در مترو) از محل بلیط تأمین می گردد و در نظر دارند این رقم را به ۷۰% برسانند.
– در مترو وجود گیت های بلیط لازم است. از آن در مواقع ازدحام و کنترل ورود و خروج ، سوانح ، خاموشی برق ، خطر بمب گذاری و … به عنوان یک ابزار کنترلی استفاده می شود ، پس نمی توان آنرا حذف کرد.

۵ – بهترین راه حل این است که قیمت بلیط همانند سایر شهرهای دنیا به سمت واقعی شدن پیش رود و موضوعی به تصویب برسد که هر سال روند افزایشی خود را ( ولو اندک ) طی کند و از آنجائیکه میخواهیم به مردم زیاد فشار نیاید ، درصدی از قیمت سوخت نیز برای توسعه حمل و نقل عمومی و جبران سوبسید ، به شهرداری ها داده شود.