مهندسی ترافیک

مقدمـه:

ترافیک پدیده ای است ناشی از جا به جایی انسان. حیوان. کالا و وسائل نقلیه از نقطه ای به نقطه دیگر. ۳ اصل ترافیک موسوم به مثلث اصول ۳گانه ترافیک .مشتمل بر مهندسی. اموزش و اجرای قوانین ترافیکی است.

مهندسی ترافیک شاخه ای از مهندسی است که با برنامه ریزی .طراحی مهندسی.مدیریت و کنترل ترافیک در ارتباط بوده و روابط بین وسائل نقلیه و شبکه ارتباطی را در جهت رسیدن به تردد های راحت و کارامد .توام با ایمنی کافی.برای افراد و کالا مورد مطالعه قرار می دهد.

در این راستا هدف اساسی مدیریت ترافیک به کار بردن زوشها و اقداماتی برای استفاده بهینه و حداکثر از امکانات وتاسیسات موجود .بهبود وضع راهها و افزایش ایمنی بدون اسیب رساندن به محیط زیست است.همانگونه که با افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی.نیاز به توسعه هماهنگ شهرها منطبق بر اصول و ضوابط شهرسازی و احداث شهرک های جدید وجود دارد همزمان با این توسعه و احداث باید مسائل حمل و نقل و مهندسی راه و ترابری و ترافیک نیز به صورت همزمان و هماهنگ مورد مطالعه و طراحی و اجرا قرار بگیرد.

در شهرهای خودرو .رشد جمعیت به دلیل تنگی و پیچ در پیچ بودن معابر .باعث ایجاد مسائلی از قبیل عقب نشینی ساختمان ها .تعریض معبرها و لزوم افزایش فضای سبز می شود که این اقدامات نارضایتی شهروندان .اختلال در همسایگی و به هم ریختن زندگی انها را در بر دارد.از این رو باید در طراحی ساخت شهرهای جدید پیش بینی لازم برای جلوگیری از ایجاد این مشکلات انجام گیرد. ضمنا امکانات زیربنایی در زمینه حمل و نقل باید به گونه ای طراحی شود که با گسترش بافت شهر و رشد جمعیت انعطاف پذیر و قابل گسترش باشد.

توسعه روز افزون شهرها جا به جایی انسان و کالا را به صورت مسئله ای دراورده است که پیچیدگی ان دائما در حال افزایش است.رشد شهری تقاضای سفر زیادی را روی تسهیلات ناکافی موجود حمل ونقل باعث شده است و شهرها برای خدمات حمل و نقل تا حدود زیادی به سیستم خیابان های خود متکی هستند . برای جوابگویی به تقاضای فزاینده ترافیک اتومبیل ها . ترافیک تجاری . حمل و نقل عمومی . دسترسی به زمین های اطراف و همچنین پارکینگ . این سیستم ها همیشه در حال تحمل بار اضافی هستند.

گسترش شهر نشینی مسائل ملامت اور تراکم ترافیک را کاهش می دهد اگر قرار باشد نواحی شهری رشد نموده و کارایی داشته باشد برنامه ریزی و ساخت امکانات کافی برای حمل و نقل عمومی و خصوصی اجتناب نا پذیر است. این امکانات بعلاوه منابع موجود . باید طوری عمل کند که حرکت روان و خوبی را برای کل ترافیک فراهم نماید . اما اگر قرار باشد یک سطح قابل قبول از سازگاری نیز بوجود اید تسهیلات اضافه شده به سیستم به شکلی باید برنامه ریزی گردد که کاربری مناسب زمین را باعث شود. برای استفاده راحت باشد. و سهم مثبتی در تامین زیبایی و موارد دیگر محیط زیست . هم از نظر رانندگان و هم از نظر تماشا گران داشته باشد.

جامعه تعهد بیشتری رادر مقابل این اهداف به وجود می اورد و در برنامه ریزی و عملکرد راهها . فرودگاهها. سیستم های حمل و نقل عمومی و پایانه های حمل کالا . رقابت در تخصص و دقت بیشتری را طلب می کند. مقامات دولتی نیز با تشکیل و حمایت از کمیته های مخصوص. گروههای برنامه ریزو سازمان های تحقیقاتی در زمینه های حمل و نقل و کاربری زمین نقش خود را ایفا می کنند.

رشد شهرهای بزرگ تا حد زیادی فعالیت اقتصادی و اجتماعی موجود در فراسوی مرز های شهررا تحت تاثیر قرار می دهد بنابراین در برنامه ریزی و تامین تسهیلات حمل و نقل نه فقط شهر مرکزی بلکه نواحی اطراف ان که مستقیما تحت تاثیر هستند نیز باید در نظر گرفته شود. این منطقه به طور کامل به عنوان ناحیه استاندارد اماری شهری شناخته می شود.

ناحیه استاندارد اماری باید با معیارهای معینی تعریف شود . یک ناحیه بزرگ شهری حداقل از یک شهر با جمعیت زیاد و بخش های اطراف ان با توجه به میزان وابستگی اقتصادی و خصوصیات جمعیتی تشکیل می شود.

تسهیلات حمل ونقل نیازاساسی یک جامعه برای رشد و توسعه است . با توجه به سرمایه عظیم لازم برای انواع پروژه های شهری . نتایج عدم وجود برنامه ریزی مناسب از همیشه حادتر شده است . راه حل های موفق برای مسائل پیچیده جا به جایی در مناطق شهری مستلزم فعالیت ها و تفکرات تعداد زیادی افراد متخصص و به طور بخصوص اخص مهندسین ترافیک می باشد.

تعریف مهندسی ترافیک:

مهندسی ترافیک بخشی از مهندسی راه و ترابری است که درباره برنامه ریزی . طرح هندسی و عملیات ترافیکی راهها . خیابان ها و بزرگراهها و شبکه انها . پایانه ها و کاربری زمین های مجاور و ارتباط انها با سایر سیستم های حمل و نقل صحبت می کند.

مهندسی ترافیک به صورتهای دیگر نیز تعریف شده است به عنوان مثال میتوان گفت که مهندسی ترافیک علم اندازه گیری سفر . شامل مطالعه قوانین اساسی تولید و جریان ترافیک و به کارگیری این دانش در موارد حرفه ای برنامه ریزی . طراحی و عملکرد سیستم های ترافیکی . به منظور تامین حرکت ایمن و مفید افراد و کالاهاست.

مهندسی ترافیک بر خلاف بسیاری از شاخه های مهندسی با مسائلی درگیراست که نه فقطبه عوامل فیزیکی بلکه اغلب با عوامل و رفتارهای انسانی .راننده و عابر . و ارتباط انها با پیچیدگی های محیطی نیز بستگی دارد. بنابراین شناخت این عوامل و رفتارها از اهمیت خاصی برخوردار است.

نکات تاریخی:

مهندسی ترافیک به شکلی که امروزه شناخته می شود. با تحولات وسائل نقلیه موتوری پیشرفت کرده است. به هر حال بسیاری از سوابق این تخصص دارای ریشه تاریخی است. برای مثال خیابان های یکطرفه در روم قدیم وجود داشته و تسهیلات مخصوص برای پارک ارابه ها در خارج مسیر خیابان ها فراهم بوده است. به خاطر تراکم ترافیک در روم قدیم از ورود ارابه ها به ناحیه مرکزی شهر . در برخی ساعات روز . جلوگیری می شده است. به احتمال زیاد حدود ۲۰۰۰ سال قبل ازمیلاد مسیح برای کنترل تردد درخیابان های فرش شده بابل نیز قوانین و      مقررات ترافیکی مشابهی وجود داشته است . جزایر ترافیکی و میدان ها به بنای یادبود و میادین عمومی که در قرون گذشته ساخته می شدند بر میگردد. علامت گذاری رویه در سال های حدود ۱۶۰۰ ودر جاده ای که از شهر نیومکزیکو شروع می شد به صورت خط محوری ساخته شده با رنگ دیگر مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس گزارشات انستیتو مهندسی ترافیک امریکا . اولین علامتگذاری خط محور در بخش وین ایالت میشیگان و در سال ۱۹۱۱ انجام گرفت. اولین چراغ راهنمایی در شهر هوستن و در سال ۱۹۲۱ نصب گردید و اولین چراغ راهنمایی هماهنگ شده نیز در سال ۱۹۲۲ در همین شهر شروع به کار نمود.

در سالهای گذشته کار مهندسین با تکمیل کارهای اجرایی راه به اتمام می رسید ولی با متداول شدن اتومبیل به عنوان یک وسیله نقلیه خوب . واستفاده از کامیون برای حمل کالا عناصر جدید سرعت ها و حجم های ترافیک زیاد نیز وارد قضیه شد. این پیشرفت ها مسائلی را بوجود اورد که به خاطر پیچیدگی زیاد قابل حل با روش های قدیمی و کنترل توسط پلیس نبود در نتیجه از مهندسین خواسته شد که با به کارگیری علوم راه حل مسائل را پیدا کنند و بدین ترتیب تخصص مهندسی ترافیک بوجود آمد.

اجزاء مهندسی ترافیک:

کار مهندسی ترافیک را می توان به اجزاء زیر تقسیم کرد:

۱) مطالعه مشخصات ترافیک

۲) عملکرد ترافیک

۳) برنامه ریزی ترافیک

۴) طرح هندسی

۵) مدیریت ترافیک

۱- مطالعه مشخصات ترافیک:

این مرحله شامل روشهای انجام مطالعات ترافیکی به منظور تعیین مشخصات جریان ترافیک و درک خصوصیات اصلی رانندگان و وسائل نقلیه به عنوان اجزاء اصلی تشکیل دهنده ترافیک است. موضوع این مطالعات عبارت است از:

۱٫ استفاده کننده ازراه

۲٫ وسیله نقلیه

۳٫ سرعت. زمان سفرو تاخیر

۴٫ حجم و چگالی ترافیک

۵٫ مطالعات مبدا و مقصد

۶٫ ظرفیت

۷٫ پارکینگ

۸٫ تصادفات

۹٫ حمل و نقل عمومی

۲- عملکرد ترافیک:

این مرحله شامل معیار های مقرراتی ترافیک و وسائل کنترل ترافیک می شود.

الف – معیارهای مقرراتی: الف: مقررات و قوانینی که برای کنترل رانندگان . وسائل نقلیه و عابرین تنظیم شده است.ب: مقرراتی که کنترل کننده عملکرد وسائل نقلیه در جریان ترافیک است. معیارهای اساسی برای تنظیم ترافیک شامل کنترل در تقاطع ها . کنترل های سرعت . خیابان های یکطرفه و کنترل پارکینگ.

ب‌-   وسائل کنترل ترافیک: اصول طراحی . نصب. عملکرد و نگهداری تابلوها. چراغ های راهنمایی. علامت گذاری رویه. و وسائل مسیر دهی ترافیک به منظور تامین مبانی استفاده هوشیارانه این وسائل در موقعیت های بخصوص.

۳- برنامه ریزی ترافیک:

این بخش شامل برنامه ریزی تسهیلات ترافیکی است که در ان شناخت خصوصیات سفرهای شهری . حمل و نقل عمومی. انجام مطالعات و تهیه طرح جامع حمل و نقل صورت می گیرد.دراین رابطه هماهنگی بین مهندس ترافیک و برنامه ریز شهری لازم است. این برنامه ها می تواند شامل مواردی ازقبیل برنامه های بلند مدت برای شبکه راه ها . سیستم های حمل ونقل عمومی . پارکینگ ها و پایانه ها و همچنین ارزیابی اثرات محیطی بر تغییرات لازم دراین برنامه ها باشد.

۴- طرح هندسی:

این قسمت شامل طرح خیابان ها . بزرگراههای جدید. توسعه تسهیلات موجود. جداسازی مسیرها. طرح تقاطع ها و طرح پارکینگ های غیر خیابانی و پایانه ها به منظور ازدیاد ظرفیت و ایمنی می شود.

۵- مدیریت:

شناخت و درک اصول مدیریت و زمینه های قانونی معیارهای کنترل و تنظیم ترافیک یک جزءاصلی و لازم در ارتباط با دانش فنی ترافیک است. مهندس ترافیک با چارچوب قانونی و تشکیلاتی وابسته به حرفه خود . برنامه های اموزشی عمومی و رانندگان . و در درجه پایینتر اجرای مقررات در ارتباط میباشد.

سازمان مهندسی ترافیک:

همزمان با ظهور اتومبیل مسائل ترافیکی و در نتیجه کارهای مهندسی نیز شروع شده است.در سال ۱۹۲۴ اولین پست مهندسی ترافیک رسما در امریکا به وجود امد و با ازدیاد اتومبیل در جهان و مسائل ان در کشورهای دیگر نیز در سطوح مختلف دولتی یک نوع اداره در ارتباط با کارهای مهندسی ترافیک ایجاد شده است. در ابتدا کارهای ترافیکی مربوط به وسائل کنترل و مطالعات ساده انجام می شد ولی با ازدیاد پیچیدگی این رشته وظایف مهندسی ترافیک نیز به شدت توسعه یافت. وظایف یک سازمان مهندسی ترافیک و همچنین نحوه برخورد با این وظایف به طور کلی با ابعادمنطقه تحت نفوذ تغییرمی کند . این وظایف می تواندبسیار متنوع باشد و علاوه بر مسائلی که قبلا مطرح شد کلیه وظایفی را که تحت عنوان “ایمنی ترافیک” می توان قرار داد نیز باید اضافه کرد.

به عنوان مثال اگرچه تامین روشنایی خیابان ها معمولا از وظایف مهندسی ترافیک نیست ولی طرز قرار گرفتن صحیح و روشنایی استاندارد . ایمنی طرح. روشنایی ورودی و خروجی های بزرگراهها. روشنایی کافی برای تابلوها و تقاطع ها. همه در طراحی ترافیکی بسیار مهم هستند و سازمان مهندسی ترافیک می بایست در اینگونه موارد حداقل مورد مشورت قرار گیرد.

در رابطه با وضع قوانین و مقررات ترافیکی . ایین نامه ها و همچنین صدور مجوز ها . اغلب از مهندسین ترافیک نظر خواهی شده و سعی می شوداز کمک انها استفاده گردد. به عنوان مثال صدور مجوز برای انجام کارهای اجرایی در تسهیلات ترافیکی . حرکت بارهای خطرناک . و وسائل نقلیه بسیار بزرگ از جمله موارد مزبور می باشد.

وظایف مهندسی ترافیک را می توان به شکل های مختلفی تقسیم نمود . یک سازمان ممکن است کلیه وظایف را انجام دهد و یا کارها بین ادارات مختلف تنظیم شود. در سطح یک شهر معمولا یک سازمان . همانند سایر سازمان ها مانند بهداشت . اتش نشانی. پلیس و مسکن .کارهای ترافیکی را انجام می دهد ولی با بزرگ شدن اندازه شهر پیچیدگی سازمان مسئول نیز زیاد می شود. در شهرهای بزرگ وظایف مربوطبه عملکرد ترافیک . مانند نصب و نگهداری تابلوها. چراغ های راهنمایی. علائم . پارکینگ و غیره از وظایف مربوط به برنامه ریزی جدا می شود.درقسمت برنامه ریزی طرح تابلوها و چراغ های راهنمایی . طرح هندسی . مطالعات ترافیکی و برنامه ریزی حمل ونقل انجام می شود.

اموزش و روابط عمومی نیز از وظایف گروههای مهندسی ترافیک می باشد. لازم است ارتباط با مردم در مورد برنامه های اصلی سازمان مهندسی ترافیک وجود داشته باشد و مردم باید از برنامه های  در حال اجرا اطلاع داشته باشند و از جزئیات دلایل اجرای طرح وهدفهای ان مطلع گردند.

مهندس ترافیک:

اهمیت فزاینده روش های جدید کنترل ترافیک و لزوم وجود فعالیت های هماهنگ بین مهندس ترافیک . مهندس عمران. برنامه ریز شهری. تونل سازی مناطق شهری و اهمیت تحقیق در مهندسی ترافیک .تماما به مهندس ترافیک در اجرای نقش اصلی خود درحل مسائل امروزی حمل و نقل کمک کرده اند. مهندس ترافیک در مساله تراکم درگیر یک دوگانگی است به خصوص در خیابان ها و بزرگراههای شهری. زیرا با افزایش مشکلاتی از قبیل تامین حریم لازم برای توسعه تسهیلات موجود یا ساختن تسهیلات جدید . با تجربه تر نیز می شود. به هر حال اجرای خیابان ها و بزرگراههای جدید همیشه راه حلی برای غلبه برمشکل تراکم نیست و مهندس ترافیک با اجرای روشهای کنترل به طور مناسب می تواند استفاده از تسهیلات موجود را به حداکثر ممکن افزایش دهد.

بسیاری از پروژه های بزرگ حمل ونقل شهری با استفاده از روش های طراحی وبرنامه ریزی جمعی انجام می شود بنابراین همکاری بین متخصصین زمینه های مختلف برای رسیدن بهیک راه حل پایدارو متعادل برای مسائل حمل و نقل ضروری است. این گروه معمولا از مهندسین عمران . مهندسین سازه. مهندسین ترافیک . مهندسین معمار . طراحان شهری .برنامه ریزان شهری . جامعه شناسان. جغرافی دانان. اقتصاددانان. ریاضی دان های کاربردی و کلا تحلیل گران بازار تشکیل می شود.

مهندس ترافیک تنها یکی از اعضا گروه متخصصین است که برای توسعه محیط زندگی انسان فعالیت می کنند . تخصص او بهینه سازی حرکت ترافیک است ولی کار او در یک سلسله ارتباطات پیچیده قرار دارد که در جهت ایجاد یک محیط و فضای مناسب شهری حرکت می کند . به هر حال به اثرات جنبی اتومبیل و راه مورد نیاز ان بایدتوجه بیشتری را جلب نمود.

جمع اوری و مطالعه اطلاعات در مورد عواملی که در وضعیت ترافیک یک مسیر و با شبکه ای از مسیرها موثرندو نیز عواملی که به کمک انها می توان وضعیت ترافیک را در یک مسیر و یا شبکه ای از مسیرها مشخص کرد از مهمترین اقداماتی است که باید برای کنترل و بهبود ترافیک به عمل اورد که در حوزه مهندسی ترافیک مورد مطالعه قرار می گیرد.

حجم ترافیک:

حجم ترافیک عبارت است از تعداد وسائل نقلیه ای که در مدت زمان معینی که لزوما زمان واحد نیست در جهت یا جهات مشخصی از یک یا چند خط از مقطع سیستمی از جاده عبور می کنند.

تردد ترافیک پارامتر دیگری است مشابه حجم ترافیک که در مهندسی ترافیک بسیار به کار می رود و عبارت است از تعداد وسائل نقلیه ای که در زمان واحدی (معمولا یک ساعت) در جهت یا جهات مشخصی از یک یا چند خط از مقطع معینی از جاده می گذرد.

حجم ترافیک و تردد را ممکن است برای دسته ای مخصوص از وسائل نقلیه و یا به طور کلی برای همه گونه وسیله نقلیه ای که از جاده مورد نظر عبور می کند تعریف کرد.

چراغ های راهنمایی:

بدون شک از اشنا ترین و مهم ترین وسایل کنترل و تنظیم عبور و مرور وسایل نقلیه و افزایش ایمنی در تقاطع ها که در مهندسی ترافیک مورد مطالعه قرار می گیرد چراغ راهنمایی است. معمولا چراغ های راهنمایی را به طور مستقل و جداگانه ای برای کنترل تقاطع ها به کار می برند ولی گاهی بر حسب ضرورت و برای بازدهی بهتر ممکن است چراغهای راهنمایی چند تقاطع یا کلیه تقاطع های یک مسیر را به طریقی به هم ارتباط داد و هماهنگ کرد. در سالهای اخیر به کمک روشهای کامپیوتری می توان چراغ های راهنمایی تقاطع های قسمتی از شهر یا تمام شبکه ترافیک شهر را به هم ارتباط داد و هماهنگ کرد . این روش که کنترل منطقه ای ترافیک نامیده می شود نیاز به مطالعات وسیع . دسترسی به تکنولوژی پیچیده و پیشرفته و صرف هزینه زیاد دارد.

اهمیت پارکینگ در مهندسی ترافیک:

هر سال۸۷۶۰ ساعت است و اگر فرض کنیم که هر اتومبیل در طول سال به طور متوسط بیست هزار کیلومتر مسافت بپیماید و متوسط ان ۴۰کیلومتر در ساعت باشد مدت زمانی که یک اتومبیل در سال به طور متوسط در حرکت است برابر با ۴۰۰ ساعت می شود. بنابراین هر اتومبیل به طور متوسط ۸۳۶۰ ساعت در سال در حال توقف است و احتیاج به محلی برای توقف دارد . این محاسبه ساده نشان می دهد که مدت زمان نیاز هر اتومبیل به پارکینگ به مراتب بیشتر از مدت زمان حرکت ان است. پیش بینی و تدارک فضای لازم وکافی برای وسایل نقلیه در مواقعی که از انها استفاده نمی شود از معضلات بزرگ شهرها بخصوص شهرهای بزرگ است. دشواری مسئله بیشتر به خاطر ان است که این فضا را غالبا باید در محدود ترین و گرانترین نقاط شهر در نظر گرفت.

سطح توقف اتومبیل:

متوسط سطحی که برای توقف یک اتومبیل در نظر گرفته می شود ۱۴ مترمربع است. اگر متوسط تعداد سرنشین هر اتومبیل را ۲نفر فرض کنیم به طور متوسط حداقل ۷مترمربع از سطح شهر جهت پارکینگ برای هر سرنشین اتومبیل اختصاص پیدا می کند .از طرف دیگر چون اتومبیل وسیله ای شخصی است حداقل دو جای پارک برای ان لازم است یکیدر محل سکونت صاحب ان و دیگری در محل کسب وکار و یا در محلهایی نظیر مرکز خرید که جای پارک اخیر به خصوص در شبها و ایام تعطیل . تقریبا بدون استفاده می ماند.

ظرفیت جاده در مهندسی ترافیک:

ظرفیت جاده عبارتست از حداکثر تعداد وسیله نقلیه ای که بتوانند در مدت زمان معین با کیفیتی قابل قبول . در مقطعی مشخص از جاده . از یکی از خطوط یا تمام عرض جاده در یک جهت یا در هر دو جهت از جاده عبور کنند.

ظرفیت جاده تابع عوامل متعددی است چون طرح مهندسی. نوع روسازی . عوامل جوی. خصوصیات رانندگان و وضعیت ترافیک. وضعیت ترافیک جاده را از نظر کیفی با سطح سرویس مشخص می کنند. سطح سرویس از مناسبترین وضع که در ان رانندگان ازادانه و به راحتی با سرعت دلخواه حرکت می کنندو مانور می دهند تا حالتی که رانندگی به صورت توقف و حرکت در می اید تغییر می کند.

تقاطع ها:

تقاطع ها در شبکه ترافیک شهری نقش و اهمیت ویژه ای دارند این اهمیت دلایل گوناگونی از جمله نقش عمده تقاطع ها درایمنی و ظرفیت شبکه دارد.

تقاطع های یک شبکه ترافیک بخش عمده ای از تصادفهای ان شبکه را که بیشترشان منجر به جراحت یا مرگ می شوند به خود اختصاص می دهند.

نکته مهم دیگر انست که ظرفیت هر پیوند و به طور کلی ظرفیت شبکه ترافیک یک شهر به ظرفیت و قابلیت کشش تقاطع های ان پیوند یا شبکه بستگی دارد به طوریکه ظرفیت تقاطع ها ظرفیت جاده های شهری را مشخص می کند.

ظرفیت:

ظرفیت جاده های شهری معمولا با ظرفیت تقاطع های ان مشخص می شود. اگر نسبت گردش به چپ وسائل نقلیه و میزان تردد در جاده به طور کلی کم باشد تقاطع ها را همسطح در نظر می گیرند واگر نسبت گردش ها به خصوص گردش به چپ و تردد زیاد باشد باید به راه حل های دیگری نظیر ساختن میدان. جداسازی مسیرها. کنترل تقاطع با چراغ های راهنمایی. اختن تقاطع های غیر همسطح یا ترکیبی از این موارد متوسل شد. به طور کلی هر تقاطع باید طوری طراحی و ساخته شود که ظرفیت کافی برای رفع نیازهای فعلی و اتی ترافیک با توجه به ظرفیت خیابان ها و مسیرهایی که به ان منتهی یا از ان منشعب می شوند داشته باشد.

اساس طرح تقاطع ها:

عوامل اساسی تقاطع ها از جمله عبارت است از:

۱٫ تردد

۲٫ سرعت

۳٫ ترکیب ترافیک

۴٫ توزیع ترافیک در زمان حال واینده

۵٫ ایمنی

۶٫ رشد ترافیک و میزان مخارج

سرعت:

سرعت از پارامترهای اساسی است و تقریبا در تمام موارد به کار مهندسان ترافیک می اید در مدیریت ترافیک نیز بررسی سرعت وسائل نقلیه برای نصب علائم لازم در نقاط ومحلهای مناسب وتعیین حداکثر سرعت ضروری است.چون اندازه گیری سرعت در مهندسی ترافیک به منظورهای مختلف صورت می گیرد در حالات مختلف تعاریف گوناگونی برای ان به کار برده می شود و در واقع تعریف جنبه خاصی از سرعت لازم است.

اقدامات مهندسی ترافیک درارتباط با انرژی:

یکی از اهداف مهندسی و برنامه ریزی ترافیک افزایش امادگی برای مقابله با شرایط اضطراری وصرفه جویی در مصرف برای مقابله با شرایط اضطراری . تدوین برنامه وضعیتهای بحرانی ضروری است.

راهبردهای ممکن برای صرفه جویی در مصرف انرژی را می توان به ۴گروه طبقه بندی کرد:

۱- استفاده از شیوه ها ی ترابری با کارایی مصرف سوخت بیشتر

۲- کاربرد فناوری های جدید

۳- ساماندهی جریان ترافیک

۴- کاهش درکل وسیله نقلیه-کیلومتر پیموده شده

وسایل کنترل ترافیک:

عبارت است وسایل کنترل ترافیک که در مهندسی ترافیک از اهمیت خاصی برخوردار بودهاست به وسایل و مواردی از قبیل تابلو های راهنمایی ورانندگی –خط کشی چراغ های راهنما- جزایر ترافیکی – کنترل ترافیک در مناطق عملیات ساختمانی و راه سازی سیستم های کنترل ترافیک در تقاطع های همسطح راه آهن وکنترل ترافیک برای تسهیلات دوچرخه دلالت می نماید . این گونه وسایل معمولا در محل خیابان یا جاده نصب یا احداث می شوند و از لحاظ قانونی ممانعت اجرایی دارند.منظور از ایجاد وسایل کنترل ترافیک – انتقال لطلاعات دیداری به استفادکنندگان از راه می باشند.این گونه وسایل کنترل ترافیک انتقال اطلاعات دیداری به استفادکنندگان از راه می باشد.این گونه وسایل به چند گروه زیر تقسیم میشوند که وظایف آنها به شرح زیر است:

الف – تنظیم کردن

ب- هشدار دادن

ج- هدایت نمودن ترافیک است

وسایلی که در طبقه الف قرار می گیرند به وسایل انتظامی شهرت دارند و ناقل اطلاعاتی هستند که به شکل مقررات عبور و مرور از پشتوانه قانونی برخوردار است.به عنوان مثال تابلو حداکثر سرعت مجاز – تابلئ ممنوعیت پارکینگ – مسیر یک طرفه و نظایر آنها .

در طبقه بندب ب وسایل هشدار دهنده مطرح می باشند که به رانندگان وسایل نقلیه هشدار میدهند که خطری در کمین است .به عنوان مثال : پیچ خطر ناک – محل عبور کامیون – باریک شدن خطوط عبوری – پل تک خط عبوری – وجود ناهموار ایمنی – ارتفاع ایمن یا حداکثر ارتفاع مجاز و مواردی از این قبیل که می بایستس به آگاهی رانندگان رسانیده شود. به بیان دیگر نقش تابلو ها و علایم هشدار دهنده –انتقال این گونه اطلاعات می باشند.

در مورد هدایت رانندگان در مورد ج – انقال اطلاعاتی از قبیل شناسایی مسیر – اسامی خیابان ها –مسیر های انحرافی و اعلام مسافت مطرح می باشد و علامت گذاری تقاطع های غیر همسطح و تابلو های بازتاب ایمنی ۰شبرنگ( در این مقوله قرار میگیرند

با توجه به این کهوسایل  کنترل ترافیک یکی از اصلی ترین وسایل ارتباط با راننده محسوب می شود می بایستی از نقطه نظر های مختلف از جمله هما هنگی به نحوی مورد استفاده قرار گیرند که به تعبیر و تفسیر رانندگان ار آنها به طور صحیح و عاری از ابهام صورت پذیرد و در نتیجه واکنش آنها نسبت به این گونه علایم از بالا ترین کارایی برخور دار باشد . به بیان دیگر طراحی – نصب –عملکرد – و مدیریت و نگهداری و سایل کنترل ترافیک از عناصر حیاتی در برنامه های مدیریت ترافیک مناسب به شمار می رود.

به منظور اینکه یک وسیلیه کنترل ترافیک از قبیل تابلو بتواند حداکثر نقش خود را ایفا نماید می بایستی واجد شرایط زیر باشد:

۱- قابلیت برخورد داری از پاسخگویی به یک نیاز مهم

۲- قابلیت جلب توجه

۳- انتقال یک معنی ساده و عاری از ابهام

۴- بر انگیختن احترام استفاده کنندگان از راه

۵- استقرار در محل مناسب جهت ایجاد فرصت کافی برای ادراک و واکنش

۶- دارا بودن ضمانت اجرایی و قانونی

در تحول و تکامل وسایل کنترل ترافیک یکی از اهدافی که تعقیب می شود ایجاد هماهنگی و بکنواختی در آنهاست و اهمیت آن با افزایش تقاضا برای حمل و نقل رانندگی در بزرکراه ها با سرعت های بالا پیچیدگی تقاطع های هم سطح و غیر هم سطه و نظایر آنها رابطه مستقیم دارد . به عبارت دیگر یک راننده می بایستی بتواند یک وسیله کنترل ترافیک را ببیند- آنرا تشخیص دهد – پیام آنرا به سرعت درک نماید – زمان کافی برای تصمیم گیری داشته باشد- و به عمل ایمنی مناسب در پاسخ به آن مبادرت ورزد . اگر این ویژگی ه فراهم گردد – راننده با حداقل سردرگمی – گیجی حتی در مسیر نا آشنا میتواند به گونهای منطقی به سفر خود ادامه دهد.

اگر عکس این شرایط در نظر گرفته نشود – راننده در واپسین لحظات به اعمال خط ناکی مبادرت خواهد ورزید که بالقوه می تواند فاجعه بر انگیز باشد.

ایجاد هماهنگی و یکنواختی در وسایل کنترل ترافیک علاوه بر تسعیلاتی که در مورد حقوقی و قضایی به وجود می تواند از لحاظ اقتصادی صرفه جویی های متعددی را در بر داشته باشد . برای مثال این قبیل صرفه جویی ها را میتوان در ساخت – نصب – تعمیر و نکهداری و مدیریت در نظر گرفت.

هما نگی دارای ابعاد متفاوتی است که یکی از آنها طراحی می باشد ذر این رابطه طراحی در چند زمینه مطرح می باشد که عبارت اتند از:

شکل- رنگ – اندازه – سمبل – نوشتار – حروف – روشنایی و قابلیت انعکاس .

هماهنگی طراحی این نتیجه را در بر دارد که راننده می تواند در حداقل زمان ممکن وسیله کنترل ترافیک را مربوط را تشخیص دهد و آنرا ادراک نماید .

فهرست منابع و ماخذ:

۱- مبانی مهندسی ترابری-دکتر بهنام امینی- ناشر: انتشارات موسسه علمی دانش پژوهان برین-انتشارات ارکان-چاپ اول بهار۱۳۸۳

۲- مهندسی ترابری-ج.اچ.بانکز-ترجمه:دکتر علی خدایی-انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر- چاپ دوم پاییز۱۳۸۳

۳- مهندسی ترافیک-دکتر جلیل شاهی- مرکز نشر دانشگاهی تهران– چاپ هفتم ۱۳۸۳

۴- مهندسی ترافیک. تئوری وکاربرد-دکتر حمید بهبهانی-مهندس حسین قهرمانی- مهندس محمود احمدی نژاد– مهندس بهنام امینی-سازمان حمل و نقل ترافیک تهران– چاپ اول۱۳۷۳