GIS و حمل و نقل

امروزه سیستم های اطلاعات جغرافیایی کاربردهای متعددی در گرایش های مهندسی ترابری پیدا کرده اند. سیستم های ترانزیت حمل و نقل از جمله سیستم هایی هستند که نگهداری آنها بسیار پر هزینه است. طراحی و برنامه ریزی صحیح و اصولی شبکه ترانزیت حمل و نقل کالا کمک شایانی به صرفه جویی منابع مالی و سرمایه گذاری می کند. توانایی GIS در مدیریت حمل و نقل به کار بردن همزمان اطلاعات مکانی (Geographical) و توصیفی (Attribute) حمل و نقل جهت ایجاد طرح ها و متصور ساختن مناظر˛ حل مسائل پیچیده و ارائه ایده های مفید و افزایش راه حل های موثر می باشد که امکان آن در سایر سیستم های اطلاعاتی˛ غیر وابسته به مکان عوارض˛ وجود ندارد. تکنولوژی GIS ابزار مدیریت شبکه ترانزیت جاده ای و سازماندهی سیستم حمل و نقل است. اطلاعات شبکه ترانزیت مربوط به جاده ها˛ بزرگراه ها˛ راه های شوسه و دیگر خطوط موجود شبکه می باشد. از جمله کاربردهای متنوع پایگاه اطلاعاتی حمل و نقل می توان به مکان یابی تاسیسات راه ها اشاره نمود˛ به طوری که با استفاده از امکانات GIS می توان با دقت و سهولت و سرعت بالا مکان یابی را جهت احداث تاسیسات جانبی راه ها به صورت خودکار امکان پذیر کرد. در ضمن با فراهم بودن اطلاعات توصیفی و فضایی دقیق˛ GIS با تلفیق آنها می تواند اطلاعات جدیدتری هم به ما بدهد˛ مثلا مکان یابی مناطقی چون مجتمع های خدماتی˛ رفاهی˛ پایانه ها˛ پاسگاه ها˛ رستوران ها و … از چنین آنالیز و تحلیلی قابل استخراج می باشد.

مسیر یابی بهینه از دیگر قابلیت های این سیستم می باشد. پیدا کردن کوتاه ترین مسیر یا مسیری که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد. GIS این عمل را به دقت و سرعتی فوق العاده بویژه در شرایط اضطراری برای موسسات حمل و نقل که نیازمند انتقال کالا و ارائه خدمات از مکانی به مکان دیگر می باشد انجام می دهد. قابلیت دیگر˛ طراحی مسیر جاده هاست. GIS می تواند ابزاری کارآمد جهت بررسی های اقتصادی و مدل سازی باشد. در ضمن GIS در تهیه پروفیل طولی جاده ها و تعیین میزان خاکریزی و خاکبرداری در مسیرهای پیشنهادی به طراحان مسیر کمک شایان توجهی می نماید. از دیگر کاربری های GIS در حمل و نقل˛ مدل سازی داده های ترافیک و حمل و نقل مدیریت بزرگراه ها و تحلیل تصادفات جاده ای می باشد. GIS توسط تلفیق اطلاعات مکانی تصادفات با اطلاعات پایگاه اطلاعاتی راه ها همچون نوع داده ها˛ شیب˛ تابلوهای راهنمایی˛ عرض مسیر و … در جهت آنالیز و تحلیل سوانح جاده ای کمک شایان توجهی خواهد داشت. امروزه کنترل هوشمند ترافیک نیز با آمدن گیرنده های ماهواره ای GPS رشد قابل ملاحظه ای نموده و سیستم های مختلفی به بازار آمده اند. دو سیستم GPS ˛ GIS نقش اساسی در تعیین موقعیت اطلاع رسانی˛ مدیریت حمل و نقل و کنترل ترافیک داشته و همچنین وسایل و ابزارهای تکمیلی مشکلات زیادی را در امور حمل و نقل می نمایند.

منابع:رضا تمرتاش˛ محمد رضا طاطیان˛ مایسا اسکندرنژاد˛ آذین قربانی˛ سیده زهرا نوربخش˛ اولین کنفرانس GIS شهری˛ دانشگاه شمال˛ آمل

مهسا خدری