شبکه حمل‌ونقل شخصی سریع‌السیر (PRT)

شبکه حمل‌ونقل شخصی سریع‌السیر Personal rapid transit ، تاکسی‌های کوچکی هستند که در آسمان و روی ریل‌هایی که نیروی حرکتی آن‌ها توسط برق تأمین می‌شود نقش توزیع‌کنندگی و تغذیه شبکه حمل‌ونقل را عهده‌دار می‌شوند.

این شبکه مانند مونوریل عمل می‌کند اما در هر تاکسی تنها ۴ نفر جای می‌گیرند و انتخاب همسفران بر عهده خود شخص است. کامپیوتر مرکزی سامانه را کنترل می‌کند و با انتخاب کوتاه‌ترین راه مسافران را در ۵ دقیقه یا حداکثر ۱۰ دقیقه به مقصد می‌رساند.

وزن هر تاکسی بسیار کم است که این امر باعث افزایش سرعت حرکت وسیله نقلیه می‌شود.

گرچه مسیر حرکت تاکسی‌های هوایی کوتاه است اما این سامانه، شبکه حمل‌ونقل ریلی سبک و شبکه اتوبوسرانی را تغذیه می‌کند یا به‌عنوان تکمیل‌کننده سامانه‌های توسعه حمل‌ونقل کاربرد دارد.

مسیر این تاکسی‌ها بیشتر به سمت پایانه‌های راه‌آهن‌ها‌، فرودگاه‌ها‌، پارک‌ها و مراکز خرید است. هر تاکسی از شبکه هوایی سریع‌السیر بدون هیچ توقفی مسافران را به مقصد می‌رساند و مزیت آن توقف نداشتن در ایستگاه‌های مختلف است که این امر در استفاده از زمان بسیار مفید است.

به این منظور هر ایستگاه برون خطی است یعنی طوری طراحی شده که از ریل اصلی منشعب می‌شود و توقف هر تاکسی خللی در حرکت سایر تاکسی‌هایی که در آن ریل تردد دارند، ایجاد نمی‌کند.

ظرفیت این سامانه۴ هزار سفر در ساعت در هر دور کامل تاکسی‌هاست. این سامانه فواید بسیاری دارد که از آن جمله می‌توان به استفاده از آن‌ها در خیابان‌های پرتردد و فاقد پارکینگ اشاره کرد. فضای داخلی تاکسی به اندازه کافی جا برای گذاشتن وسایل و حتی دوچرخه مسافران را دارد.

در این سامانه برخلاف اتومبیل‌هایی که در مکان‌های پرتردد ۳۰ تا ۵۰ درصد فضای زمین را اشغال می‌کنند پایه‌های خطوط راه‌آهن تنها یک درصد زمین را در بر می‌گیرد. در راه‌اندازی سامانه حمل‌ونقل مونوریل این فضا حدود ۴۰ درصد محدوده نصب پایه‌هاست.

این سامانه با نیروی الکتریسیته به حرکت در می‌آید بنابراین تولید صدا‌های نامناسب را کاهش می‌دهد و حتی در مطالعه‌ای حرکت این سامانه حمل‌ونقلی با انرژی خورشید به آزمایش گذاشته شده است که در هر صورت به‌عنوان خودروی سبز که به محیط زیست آسیب نمی‌رساند شناخته می‌شود.

همچنین فعالیت این شبکه هوایی ۲۴ ساعته است. یکی از مشکلات راه‌اندازی مونوریل در دنیا آلودگی صوتی این خطوط بوده که در سامانه تاکسی‌های هوایی الکتریکی مرتفع شده است.

ریل‌ها به راحتی می‌توانند از خیابان‌های باریک عبور کنند و امکان تردد در کنار ساختمان‌ها و مسیرهایی که سامانه حمل‌ونقل بزرگ‌تر نمی‌تواند از آن‌ها بگذرد فراهم می‌شود. در حالی که امکان چنین مانوری برای مونوریل وجود ندارد. کارشناسان حمل‌ونقل معتقدند PRT تا سال ۲۰۲۰ می‌تواند چهره شبکه‌های کوچک حمل‌ونقلی را تغییر دهد.

در کشور آمریکا حداقل ۵ شهر در حال مطالعه روی این سامانه جدید حمل‌ونقلی هستند و اخیرا این مطالعات در شهر نیوجرسی آمریکا به پایان رسیده و نتایج آن در ۱۴۱ صفحه روی اینترنت گذاشته شده است.

نکته جالب این است که تاکنون اجرای این طرح در بسیاری از شهرهای جهان و کلانشهرها مورد بررسی قرار گرفت، اما به جز لندن که این طرح در آستانه بهره‌برداری است، در بقیه شهرها اجرای آن عملی نشد.

در سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ هیاتی به نمایندگی از اتحادیه اروپایی اجرای این طرح را در ۴ شهر اروپایی مورد بررسی قرار دادند، اما مسئولان هیچ کدام از این شهر‌ها حاضر نشدند ریسک اجرای آن را برای نخستین بار در دنیا بپذیرند.

سید مصطفی حسینی